.
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’in 20 Haziran günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın daveti üzerine İstanbul’a yapacağı ziyaret tarihi bir değere sahip.
Bu, Ermenistan’dan Türkiye’ye bu seviyede yapılan birinci resmi ziyaret olacak.
Türkiye, 1993’te Dağlık Karabağ’ın işgalinden sonra Ermenistan ile diplomatik alakaları kesmişti.
2009 yılında devrin cumhurbaşkanları Abdullah Gül ve Serj Sarkisyan evvel Erivan’da sonra Bursa’da birlikte maç izlemişti.
Yakın devirde ise Paşinyan, Erdoğan’ın Haziran 2023’teki cumhurbaşkanlığı merasimine katılmış, iki önder daha sonra çeşitli milletlerarası tepelerde bir ortaya gelmişti.
En son Mayıs ayında Arnavutluk’ta düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu tepesinde yüz yüze görüşen Erdoğan ve Paşinyan, Kurban Bayramı sırasında da telefonlaşmıştı.
Ancak yarın yapılacak görüşme bunlardan farklı olarak “çalışma ziyareti” olarak açıklandı.
Ermenistan Meclis Başkanı Alen Simonyan da bu noktaya dikkat çekerek “Bu tarihi bir ziyaret zira Ermenistan başbakanı düzeyinde birinci ziyaret olacak” dedi.
Görüşme, ortalarında diplomatik bağ şimdi kurulmamış olan Türkiye ve Ermenistan’ın yürüttükleri olağanlaşma süreci açısından büyük bir kıymet taşıyor.
İki ülke 2021 yılında alakalarda “normalleşmeye” karar verdi lakin süreç devam ediyor.
Ankara’daki diplomatik kaynaklar Ankara-Erivan ortasında son devirde artan diyaloğa dikkat çekiyor.
Paşinyan bu hafta Prag’da katıldığı bir toplantıda, Türkiye ile ilgiler konusunda değerlendirmeler yaparken, “Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç görüşmemiz oldu ve bu görüşmeler epeyce yapan geçti. Alanda şimdi somut sonuçlar olmasa da değerli ilerlemeler kaydettik” sözlerini kullandı.
Ermenistan Başbakanı, “Örneğin, üç yıl evvel Ermenistan, Türkiye’nin bir hususa yönelik tavrını öğrenmek istediğinde, bunu fakat üçüncü tarafların arabuluculuğuyla yapabiliyordu. Bugün ise komşularımızla direkt, hatta günlük temaslarımız var” dedi.
Ziyaret sırasında Ermenistan Başbakanı Paşinyan’a nasıl bir protokol uygulanacağı şimdi bilinmiyor.
Ancak görüşmenin İstanbul’da olması ve “çalışma ziyareti” kapsamında olması başka devlet ve hükümet liderlerine uygulanan protokolün uygulanmayacağı değerlendirmelerine neden oldu.
Aliyev ziyaretinin çabucak akabinde görüşecekler
Paşinyan’ın ziyareti Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in bugün Türkiye’ye yapacağı ziyaretin çabucak gerisinden gelmesi açısından da kıymetli.
Erdoğan ve Aliyev 2023 zelzelelerinin akabinde Türkiye ve Azerbaycan tarafından Kahramanmaraş’ta “Azerbaycan Mahallesi” ismiyle inşa edilen kalıcı konut projesinin açılışını yapacaklar.
Ancak iki başkanın Ermenistan ile Türkiye ve Azerbaycan’ın başka ayrı lakin eş güdüm içinde yürüttükleri olağanlaşma sürecini de kapsamlı biçimde ele almaları bekleniyor.
Azerbaycan ve Ermenistan, Mart ayında 17 unsurluk muahede metninde uzlaştıklarını açıkladılar.
Ancak Azerbaycan, Ermenistan’ın anayasasında Karabağ’a ait atıfların bulunması nedeniyle anayasa değişikliği yapmasını istiyor.
Paşinyan, anayasada değişiklik için olumlu iletiler veriyor lakin bunun muahedenin imzalanmasını geciktirmemesi gerektiğini vurguluyor.
Paşinyan, bu hafta Prag’da katıldığı bir toplantıda, Azerbaycan ile barış antlaşmasını yıl sonuna kadar imzalama gayesinde olduğunu kaydetti.
Gündemde olağanlaşma süreci var
Erdoğan ve Paşinyan ortasında Ankara’da yapılacak görüşmelerin en temel gündem unsuru iki ülke ortasında yürütülen olağanlaşma süreci olacak.
Türkiye ve Ermenistan, 2021 yılında karşılıklı özel temsilciler atamışlar ve diplomatik alakaların tesis edilmesi için bir süreç başlatmışlardı.
Ermenistan ile Azerbaycan ortasında 2020’de yaşanan ve Ermenistan’ın 1990’li yılların başından bu yana denetim ettiği Dağlık Karabağ’ı yitirmesine neden olan savaşın akabinde başlayan olağanlaşma kapsamında ilerleme olmasına karşın somut bir muahedeye varılamadı.
Bunun en kıymetli nedeni Türkiye’nin öncelikle Ermenistan-Azerbaycan ortasındaki görüşmelerin kalıcı barış antlaşmasıyla sonuçlanması beklentisi.
Ermenistan, Türkiye’den mutabakat konusunda Azerbaycan’a baskı uygulamasını bekliyor.
Paşinyan’in gündeme getireceği bir öteki bahis da Alican-Margara hudut kapısının üçüncü ülke vatandaşları ve diplomatik pasaport sahiplerine açılması.
İki ülke bu hususta 2023’te bir mutabakata varmışlardı.
Ermenistan, hudut kapısının fonksiyonel hale gelmesi için renovasyon çalışmasını tamamladı. Türkiye ise bu mutabakatın uygulanması konusunda da şimdi adım atmadı.
İran- İsrail çatışmaları da gündemde
Ankara’daki görüşmelerde başta İsrail-İran çatışmaları olmak üzere tüm bölgesel mevzuların da ele alınması bekleniyor.
Türkiye ve Ermenistan, İran’a kara hududu olan iki ülke olarak gelişmeleri çok yakından takip ediyorlar.
Güney Kafkasya’da barış ve istikrarın sağlanması ve ekonomik ve ticari alakaların güçlendirilmesi için bölge ülkeleri ortasında bağlantısallığı artıracak projelerin de görüşmede gündeme gelmesi bekleniyor.
Türkiye hem Orta Koridor aracılığıyla hem de Azerbaycan ile Nahçıvan’ın buluşturacak ulaştırma projelerine büyük değer veriyor.
İran’da yaşanan gelişmelerin Güney Kafkasya üzerinden ulaştırma çizgilerinin devreye sokulması açısından değerli bir durum yarattığı yapılan değerlendirmeler ortasında.
Kaynak: Son Dakika
