Anayasa Mahkemesi (AYM), Kovid-19 salgını sürecinde sokağa çıkma yasağına uymaya bireye Genel Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. unsuru uyarınca idari para ceza verilmesiyle “suçta ve cezada yasallık unsurunun ihlal edildiğine” hükmetti.
Resmi Gazete’de yayımlanan karara nazaran, İstanbul’da yaşayan bir kişi, salgının yaşandığı 2020’de arabayla seyir halindeyken polis takımlarınca durduruldu. Sokağa çıkma yasağına uymadığı gerekçesiyle şahsa, 1593 Sayılı Genel Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. unsuru uyarınca 3 bin 180 lira idari para cezası kesildi.
Bu kişinin, cezanın iptali istemi İstanbul Anadolu 8. Sulh Ceza Hakimliğince reddedildi. Bu karara karşı itirazı üst hakimlikçe kabul edilmemesi üzerine para cezasına çarptırılan kişi, “kanunda kabahat olarak sayılmayan bir fiil nedeniyle idari para cezası uygulandığını” ileri sürerek, Anayasa Mahkemesine kişisel müracaatta bulundu.
Başvuruyu inceleyen Yüksek Mahkeme, “suçta ve cezada yasallık unsurunun ihlal edildiğine”, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yine yargılama yapılmak üzere karar örneğinin İstanbul Anadolu 8. Sulh Ceza Hakimliğine gönderilmesine hükmetti.
Gerekçeden
Anayasa Mahkemesinin münasebetinde, 1593 sayılı kanunun 282. unsurundaki “Bu kanunda yazılı olan yasaklara alışılmamış hareket edenlere yahut zorunluluklara uymayanlara idari para cezası verilir.” kararı temel alınarak müracaatçıya para cezası verildiği belirtildi.
Ceza tutanağında müracaatçının aksiyonunun sokağa çıkma yasağının ihlali olduğu, Genel Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. hususunun de yaptırıma yasal desteği olarak gösterildiği bildirilen münasebette, 282. hususta “kanunda yazılı yasaklara alışılmamış hareket etme” yahut “zorunluluklara uymama” ögelerinin yer aldığı vurgulandı. Münasebette şunlar kaydedildi:
“Burada dikkat edilmesi gereken konu, alışılmamış hareket edilen yasak yahut uyulmayan zorunluluğun 1593 sayılı kanunda açık formda düzenlemesi gerektiğidir. Genel nitelikteki bir düzenlemeyle temel hak ve hürriyetlere sınırlama getirilemez. Kanunda yazılı olmayan yasak yahut zorunluluklara karşıt davranışın cezalandırılması, kanun kararının açık tabiri karşısında mümkün değildir.”
Başvurucunun ihlal ettiği ileri sürülen sokağa çıkma yasağının İstanbul Vilayet Genel Hıfzıssıhha Meclisinin salgınla uğraş önlemlerinden olduğu kaydedilen münasebette, 1593 sayılı kanunda yer alan önlemler ortasında sokağa çıkmanın kısıtlanmasının bulunmadığına dikkati çekildi.
Gerekçede, şu değerlendirmelere yer verildi:
“Başvurucunun aksiyonunun 1593 sayılı kanunun 282. unsuru kararında düzenlenen ‘Bu kanunda yazılı olan yasaklara ters hareket etmek yahut zorunluluklara uymamak’ kapsamında yer aldığı kabul edilmiştir. Somut olaya uygulanan kuralın işaret ettiği (1593 sayılı kanunda yazılı) yasak yahut zorunluluklara temas etmemesine karşın müracaata mevzu hareket öngörülmesi mümkün olmayan bir yorum ile kural kapsamına dahil edilerek farklı bir kabahat olarak ihdas edilmiştir. Bu halde bir cezalandırmada bireylerin türel yardım almak suretiyle dahi hangi aksiyon ve kusurların kendilerine atfedilebileceğini, hatalı duruma düşebileceklerini bilebilmeleri mümkün değildir.
Kamu makamlarının kelam konusu yorumunun, anılan kararın maksadını aşan ve öngörülemez bir yorum olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kanunun 282. unsurunda yer alan ‘Bu kanunda yazılı olan yasaklara ters hareket etme yahut zorunluluklara uymama’ kararının müracaatçıya isnat edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme fiilini kapsamadığı ve somut olayda Anayasa’nın 38. hususunun birinci fıkrasında düzenlenen cürümde ve cezada yasallık unsurunun ihlal edildiğine karar verilmesi gerekir.”
Kaynak: Son Dakika
