Kulak kiri turuncu ve yapışkan yapısıyla güzel bir sohbette muhtemelen konuşmak isteyeceğiniz son şey… Fakat kanser, kalp hastalıkları ve tip 2 diyabet üzere metabolik rahatsızlıklar hakkında bilgi edinmek isteyen bilim insanlarının dikkatini giderek daha fazla çekiyor.
Bu yapışkan hususun bilimsel ismi serumen ve dış kulak yolunu çevreleyen iki çeşit bezin, seruminöz ve sebase bezlerinin salgılarının bir karışımı.
Ortaya çıkan bu karışım; kıl, meyyit deri hücreleri ve öteki beden kalıntılarıyla birleşerek bilinen mumsu kıvamına ulaşıyor.
Kulakta oluşan bu unsur, yürüyen banta benzetebileceğimiz çeşitten bir sistemle dış kulağa yanlışsız taşınıyor ve cilt hücrelerine tutunarak her gün yaklaşık milimetrenin yirmide biri kadar bir süratle ilerliyor.
Kulak kirinin asıl fonksiyonu hala tam olarak bilinmiyor. Lakin en muhtemel fonksiyonu, kulak yolunu pak ve nemli tutmak olabilir. Bunun yanı sıra, bakteri, mantar ve hatta böcekler üzere istenmeyen konukların başımıza girmesini engelleyen tesirli bir tuzak misyonu görüyor.
Çirkin manzaralı kulak kiri, araştırmalarda beden sıvıları ortasında pek ilgi görmedi. Lakin bu durum, yapılan şaşırtan bilimsel keşiflerle değişmeye başlıyor.
Kulak kiri kişi hakkında değerli ve değersiz pek çok bilgi sunabilir.
Örneğin, Avrupa yahut Afrika kökenli şahısların büyük çoğunluğunun sarı-turuncu renkli, yapışkan “ıslak” kulak kiri var. Fakat Doğu Asya kökenlilerin yüzde 95’i “kuru” ve gri kulak kirine sahip.
Bu fark, ABCC11 isimli bir genin denetiminde gerçekleşiyor.
Aynı gen, koltuk altı kokusunda da rol oynuyor. Hatta bu genin muhakkak bir versiyonuna sahip olan (çoğunlukla kuru kulak kirine sahip) insanların yaklaşık yüzde 2’sinin hiç koltuk altı kokusu olmayabiliyor.
Ancak en değişik keşifler, kulak kirinin sıhhat hakkında neler anlatabileceğiyle ilgili.
1971 yılında, California Üniversitesi’nden Nicholas L. Petrakis, ıslak kulak kirine sahip Amerikalı, Afrika kökenli Amerikalı ve Alman bayanların göğüs kanserinden mevt oranlarının, kuru kulak kirine sahip Japon ve Tayvanlı bayanlara nazaran yaklaşık dört kat daha yüksek olduğunu keşfetti.
2010 yılında Tokyo Teknoloji Enstitüsü araştırmacıları, göğüs kanseri olan Japon bayanlarda ıslak kulak kiri genine sahip olma mümkünlüğünün sağlıklı bayanlara nazaran yüzde 77 daha fazla olduğunu buldu.
Yine de bu bulgu tartışmalı; Almanya, Avustralya ve İtalya’da yapılan büyük ölçekli çalışmalar bu iki kulak kiri çeşidi ortasında göğüs kanseri riski farkı bulamadı. Lakin bu ülkelerde kuru kulak kirine sahip insan sayısı epey az.
Teşhislerde yeni bir dönem
Bazı hastalıklarla kulak kirinde bulunan unsurlar ortasında daha güçlü kontaklar da mevcut.
Akçaağaç şurubu idrar hastalığı (maple syrup urine disease) üzere az genetik bozukluklarda, idrar ve kan bariz bir halde tatlı kokar. Bu kokunun sebebi olan sotolon isimli molekül, hastaların kulak kirinde de tespit edilebiliyor.
Yani, bu hastalığın tanısı yalnızca kulak kirinden örnek alarak konulabiliyor
Louisiana Eyalet Üniversitesi’nden etraf kimyacısı Rabi Ann Musah’a nazaran, “Yeni doğan bir bebeğin kulağından yayılan bu tatlı koku, 12 saat içinde hastalığın varlığını gösterebilir” diyor.
Covid-19 da vakit zaman kulak kirinde tespit edilebiliyor. Birebir vakitte bir kişinin tip 1 yahut tip 2 diyabeti olup olmadığı da kulak kirinden anlaşılabiliyor.
Erken araştırmalar, birtakım kalp hastalıklarının da kulak kirinden tespit edilebileceğini gösteriyor. Fakat şu an bu çeşit durumlar için kan testleri daha pratik.
Musah’ın ilgilendiği bir diğer hastalık ise Ménière hastalığı. Bu hastalık baş dönmesi, mide bulantısı ve işitme kaybına yol açıyor.
Musah ve takımı, Ménière hastalığı olan bireylerin kulak kirinde üç farklı yağ asidinin sağlıklı bireylere nazaran çok daha düşük düzeyde olduğunu keşfetti. Bu bulgu, hastalığın süratli teşhisini mümkün kılabiliyor.
“Kulak kiri bilhassa ender ve teşhisi güç hastalıklar için büyük umut vadediyor,” diyen Musah’a nazaran kulak kiri, kan, idrar yahut beyin omurilik sıvısıyla teşhisi uzun süren hastalıkları tanımak için yeni bir yol olabilir.
Neden kulak kiri?
Peki kulak kirini bu kadar değerli yapan nedir? Yanıt: Metabolizma.
Brezilya’daki Goiás Federal Üniversitesi’nden kimya profesörü Nelson Roberto Antoniosi Filho’ya nazaran, “Birçok hastalık metabolik kökenli. Örneğin diyabet, kanser, Parkinson ve Alzheimer.”
Bu hastalıklarda hücre içindeki mitokondriler farklı çalışmaya başlar; yeni unsurlar üretir yahut kimilerini üretmeyi bırakırlar.
Kulak kiri, bu kimyasal değişiklikleri başka beden sıvılarına nazaran daha yeterli yansıtır zira yavaş birikerek vakitle bir “metabolik arşiv” oluşturur.
ABD Philadelphia’daki Monell Kimyasal Duyular Merkezi’nde kimyasal ekolojist Bruce Kimball da bu fikri destekliyor:
“Kulak kiri vakit içinde birikir ve böylelikle metabolizmadaki uzun vadeli değişiklikleri yakalamak için ülkü bir ortam oluşturur.”
‘Cerumenogram’ ile kanser teşhisi
Antoniosi Filho ve takımı bu anlayışı kullanarak “cerumenogram” isimli bir teşhis aracı geliştirdi.
2019’da yapılan bir çalışmada, lenfoma, karsinom yahut lösemi teşhisi konmuş 52 kanser hastasından ve 50 sağlıklı şahıstan kulak kiri örnekleri alındı.
Bu örneklerde uçucu organik bileşikler (VOC’ler) tahlil edildi ve 27 molekülden oluşan bir “kanser izi” keşfedildi.
Sonuç olarak bu 27 molekül sayesinde, bir kişinin kanser olup olmadığı yüzde 100 doğrulukla kestirim edilebildi.
Moleküllerin kanser hücrelerinin ortak metabolizmasından kaynaklanması nedeniyle hangi çeşit kanser olduğu ayırt edilemedi.
Araştırma kümesi artık, sadece kanser hücrelerinin metabolizması tarafından üretilen daha az sayıda moleküle odaklanıyor.
Yayımlanmamış yeni çalışmalara nazaran, bu formül kanser öncesi hücre değişimlerini de tespit edebiliyor.
Antoniosi Filho, “Birçok kanser cinsinde birinci evrede teşhis halinde yüzde 90’a varan tedavi başarısı görülüyor. Bu nedenle, kanser öncesi etapların teşhisi muvaffakiyet oranını daha da artırabilir” diyor.
Araştırmacılar, Parkinson ve Alzheimer üzere nörodejeneratif hastalıkların da erken belirtilerinin kulak kirinden tespit edilip edilemeyeceğini araştırıyor.
Brezilya’daki Amaral Carvalho Hastanesi, cerumenogramı kanser tedavisi için teşhis ve izleme aracı olarak kullanmaya başlamış durumda.
Musah ise Ménière hastalığını teşhis etmek için tıpkı Covid-19 testleri üzere kullanılabilecek bir konutta test kiti geliştirmeyi hedefliyor.
Yeni bir tıbbi materyal
Musah, olağan, sağlıklı kulak kirinin kimyasal yapısını daha yeterli anlamak gerektiğini söylüyor.
Ancak maksadı, bir gün kulak kirinin tıpkı kan üzere hastanelerde rutin olarak tahlil edilmesi.
Musah, “Yağ açısından çok varlıklı olan kulak kiri, yağ metabolizması bozukluklarına bağlı hastalıklar için kusursuz bir test maddesi” diye ekliyor.
Özel olarak kulak kiri üzerinde çalışmayan fakat biyolojik molekülleri tahlil eden Manchester Üniversitesi’nden kimyager ve kütle spektrometresi uzmanı Prof. Perdita Barran da bu görüşü destekliyor:
“Kanda bulduğunuz bileşikler genelde suda çözünür. Lakin kulak kiri yağ bazlıdır ve bu nedenle yağlarda meydana gelen birinci değişimleri görmek için eşsiz bir örnek olabilir.”
Kaynak: Haberler.com
