Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunulması beklenen 10. Yargı Paketi, değerli düzenlemeleri beraberinde getiriyor. Bu paketle birlikte infaz mühletleri, kontrollü hürlük ve kimi cürümlere ait değişikliklerin gündeme gelmesi bekleniyor. Pekala, 10. Yargı Paketi son durum nedir? Yeni infaz düzenlemesi kimleri kapsıyor? Cezaevinde bulunan mahkûmlar ve aileleri bu gelişmeleri yakından takip ediyor. İşte merak edilen detaylar…
YARGI PAKETİ SON DURUM NEDİR?
Adalet Bakanlığı, 10. Yargı Paketi üzerinde çalışmalarını tamamlamak üzere. Yeni paketin Meclis’e Haziran ayı içinde sunulması bekleniyor. Pakette bilhassa infaz sistemi ve ceza adaleti ıslahatı odaklı düzenlemeler yer alıyor.
YENİ İNFAZ DÜZENLEMESİ KİMLERİ KAPSIYOR?
Yeni infaz düzenlemesi ile birlikte kimi cürümler için infaz oranlarının düşürülmesi, kontrollü özgürlük müddetinin uzatılması ve mahkumların şartlı salıverilme kaidelerinin esnetilmesi gündeme gelecek. Bu durum bilhassa kısa vadeli cezalarda cezaevine girmeden infaz sistemini öne çıkarabilir.
Öne çıkan başlıklar ortasında şu düzenlemeler yer alıyor:
- Adli para cezası yerine kısa vadeli mahpus cezalarının infazına yönelik alternatifler.
- Denetimli hürlük mühletinin %50’ye kadar çıkarılması.
- Kadın, çocuk ve yaşlı mahkumlar için daha esnek infaz uygulamaları.
Ayrıca konut infazı uygulamasının kapsamının genişletilmesi ve aşikâr kaideleri taşıyan mahkumlar için elektronik kelepçe ile konutta infaz sisteminin yaygınlaştırılması da bedellendiriliyor. Bu düzenleme, cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmayı hedefliyor.
10. YARGI PAKETİ SON DURUM
Kanun’daki “Eski cezaların etkisi” kararının başlığı, “Bir üst yahut alt derece disiplin cezasının uygulanması ve vakit aşımı” olarak değiştiriliyor. Buna nazaran, hakkında rastgele bir disiplin cezası verilen noterin bu cezanın katılaşma tarihinden itibaren 5 yıl içinde disiplin cezası verilmesini gerektiren yeni bir fiil işlemesi halinde, bu fiil için Kanun’da öngörülen disiplin cezasının bir derece ağır olanı uygulanacak.
İlk kere disiplin cezası verilmesini gerektiren bir fiil işleyen ve geçmiş hizmetleri sırasında çalışmaları olumlu olan notere, meslekten çıkarma cezasını gerektiren durumlar hariç olmak üzere verilecek disiplin cezasından bir derece hafif olanı uygulanabilecek. Meslekten çıkarma cezasını gerektiren aksiyonlar hariç olmak üzere disiplin soruşturmasını gerektiren aksiyonların öğrenilmesinden itibaren 3 yıl geçmiş olması halinde disiplin soruşturması açılamayacak, disiplin cezasını gerektiren aksiyonun işlendiği tarihten itibaren 5 yıl geçmiş olması halinde ise disiplin cezası verilemeyecek. Disiplin cezasını gerektiren hareketle ilgili olarak birebir vakitte ceza soruşturması yahut kovuşturması açılmışsa ceza kanunlarında belirlenen vakit aşımı süreleri uygulanacak. Disiplin Kurulu tarafından kovuşturma sonucunun beklenmesine karar verilmesi halinde mahkeme kararının katileşmesinden itibaren bir yıl geçmekle ceza verme yetkisi vakit aşımına uğrayacak.
Söz konusu düzenlemelere ahenk sağlamak hedefiyle Kanun’un “Yasaklara muhalif harekette bulunmak” kararı yürürlükten kaldırılıyor ve noterlikler ortak cari hesabına ait ortak süreçlere ilişkin gelir meblağının ortak hesaba yatırılacak kısmını mühleti içinde yatırmayan noterlere yönelik cezada değişikliğe gidiliyor.
Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda İdari Yargılama Yolu Kanunu’nda değişiklik yapılıyor. Buna nazaran, Danıştay, yönetim ve vergi mahkemelerinde açılan ve Kanun’da belirtilen kuralları taşıyıp duruşma yapılmasının mecburî olduğu davalar ile istinaf yahut temyiz yoluna başvurulabilecek kararların belirlenmesinde, davanın açıldığı tarihteki nakdî hudut temel alınacak.
Suça teşebbüs ve taammüden yaralamaya yönelik mahpus cezaları artırılıyor
Türk Ceza Kanunu’nda yapılan değişiklikle, suça teşebbüs halinde faile ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet mahpus cezaları yerine verilecek periyodik mahpus cezasının alt ve üst sonu artırılıyor. Buna nazaran, suça teşebbüs halinde faile, meydana gelen ziyan yahut tehlikenin tartısına nazaran ağırlaştırılmış müebbet yerine 13 yıldan 20 yıla kadar mahpus cezası verilirken, bu müddet 14 yıldan 21 yıla kadar; müebbet yerine 9 yıldan 15 yıla kadar mahpus cezası öngören karardaki mühlet ise 10 yıldan 18 yıla kadar biçiminde düzenleniyor.
Kasten yaralama hatasına ait mahpus cezası müddetlerinde de artışa gidiliyor. Taammüden oburunun bedenine acı veren yahut sıhhatinin ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan bireye yönelik mahpus cezasının alt sonu 1 yıldan 1 yıl 6 aya çıkarılıyor. Taammüden yaralama fiilinin kişi üzerindeki tesirinin kolay bir tıbbi müdahaleyle giderilebilecek ölçüde hafif olması halinde, mağdurun şikayeti üzerine hükmolunacak 4 aydan 1 yıla kadar olan mahpus cezası ise 6 aydan 1 yıl 6 aya kadar formunda değiştiriliyor. Kabahatin bayana karşı işlenmesi halinde verilecek cezanın alt hududu 6 aydan 9 aya yükseltiliyor.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralamaya neden olan taammüden yaralamaya yönelik mahpus cezaları da artırılıyor. Buna nazaran, taammüden yaralama fiili, mağdurun duyularından yahut organlarından birinin fonksiyonunun daima zayıflamasına, konuşmasında daima zorluğa, yüzünde sabit ize, hayatını tehlikeye sokan bir duruma ve hamile bir bayana karşı işlenip de çocuğunun vaktinden evvel doğmasına neden olmuşsa verilecek mahpus cezasının alt hududu 3 yıldan 4 yıla; taammüden yaralamanın bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olması sonucu kırık yahut çıkığın hayat işlevlerindeki tesirine nazaran uygulanacak mahpus cezasının alt hududu ise 5 yıldan 6 yıla çıkarılıyor.
Kasten yaralama fiili, mağdurun güzelleşme imkanı bulunmayan bir hastalığa yahut bitkisel hayata girmesine, duyularından yahut organlarından birinin fonksiyonunun yitirilmesine, konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybolmasına, yüzünün daima değişikliğine ve hamile bir bayana karşı işlenip de çocuğunun düşmesine neden olması halinde verilecek mahpus cezasının alt hududu 5 yıldan 6 yıla; fiilin bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olması sonucu kırık yahut çıkığın hayat işlevlerindeki tesirine nazaran verilecek mahpus cezasının alt sonu ise 8 yıldan 9 yıla yükseltiliyor.
Kasten yaralama sonucunda vefat meydana gelmişse verilecek mahpus cezasının alt ve üst hududu 8 yıldan 12 yıla kadar yerine 10 yıldan 14 yıla kadar biçiminde değiştiriliyor. Bedende kemik kırılmasına yahut çıkığına neden olan taammüden yaralama sonucunda vefat meydana gelmesi halinde verilecek mahpus cezasının alt hududu 12 yıldan 14 yıla çıkarılıyor.
Tehdit cürmüyle aktif gayret amaçlanıyor
Kanunla tehdit cürmüyle daha aktif uğraş edilmesi ve caydırıcılığın sağlanması amaçlanıyor.
Buna nazaran, mal varlığı prestijiyle büyük ziyana uğratacağından yahut sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte, mağdurun şikayeti üzerine verilecek mahpus cezasının alt hududu 2 ay olacak.
Tehdidin silahla, kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla yahut özel işaretlerle; birden fazla kişi tarafından birlikte, var olan yahut var sayılan cürüm örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi halinde hükmolunacak mahpus cezasının üst sonu 5 yıldan 7 yıla çıkarılıyor.
– Trafik güvenliğini tehlikeye sokanlara yönelik mahpus cezaları artırılıyor
Trafik güvenliğini tehlikeye sokanlara yönelik cezalar da artırılıyor. Buna nazaran, kara, deniz, hava yahut demir yolu ulaşım araçlarını şahısların hayat, sıhhat yahut mal varlığı açısından tehlikeli olabilecek biçimde sevk ve yönetim edenlere verilecek mahpus cezasının alt sonu 3 aydan 4 aya; alkol yahut uyuşturucu unsur tesiriyle ya da öteki bir nedenle emniyetli formda araç sevk ve yönetim edemeyecek halde olmasına karşın araç kullananlara uygulanacak mahpus cezasının alt hududu 3 aydan 6 aya yükseltiliyor.
Kanun’a nazaran, açık ceza infaz kurumunda yahut çocuk eğitimevinde bulunan ve şartlı salıverilmesine 1 yıl yahut daha az müddet kalan yeterli halli bir mahkumun, kontrollü özgürlük önleminden yararlanabilmesi için 5 günden az olmamak üzere şartlı salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken müddetin en az onda birini cezaevinde geçirmiş olması gerekecek.
İkinci kere tekerrür kararları uygulanan mahkumlara şartlı salıverilme imkanı getirilecek. Bu kapsamda vadeli mahpus cezaları bakımından şartlı salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanacak.
İkinci kere tekerrür kararlarının uygulanması durumunda tekerrür halinde işlenen hatadan ötürü mahkum olunan ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasının 39 yılının, müebbet mahpus cezasının 33 yılının, birden fazla periyodik mahpus cezasına mahkumiyet halinde en fazla 32 yılının, periyodik mahpus cezasının üçte ikisinin infaz kurumunda düzgün halli olarak çekilmesi durumunda şartlı salıverilmeden yararlanılacak.
Özel infaz düzenlemeleri
Kanunla özel infaz kararlarının kapsamı genişletiliyor ve 80 yaşını bitirmiş mahkumlar için konutta infaz düzenlemesine gidiliyor.
İnfaz hakimi, mahkumun talebi üzerine taammüden işlenen cürümlerde toplam 3, taksirle öldürme kabahati hariç olmak üzere taksirle işlenen kabahatlerde ise toplam 5 yıl yahut daha az vadeli mahpus cezasının; her hafta cuma günleri saat 19.00’da girmek ve pazar günleri birebir saatte çıkmak suretiyle hafta sonları; hafta sonları hariç her gün saat 19.00’da girmek ve sonraki gün saat 07.00’de çıkmak suretiyle geceleri ceza infaz kurumlarında çektirilmesine karar verebilecek. İnfaz tarzı, mahkumun iş ömrü ve ailevi durumu ile ceza infaz kurumlarının sistem ve işleyişine göre ceza infaz kurumu tarafından mühleti tıpkı olmak şartıyla hafta içi günlerde de uygulanabilecek.
Mahkumiyete mevzu hata nedeniyle doğmuş zararın motamot iade, kabahatten evvelki hale getirme yahut tazmin suretiyle büsbütün giderilmesine dair hukuksal sorumlulukları gizli kalmak üzere; bayan, çocuk yahut 65 yaşını bitirmiş şahısların mahkum oldukları toplam 3 yıl, 70 yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam 4 yıl, 75 yaşını bitirmiş şahısların mahkum oldukları toplam 5 yıl, 80 yaşını bitirmiş bireylerin mahkum oldukları toplam 6 yıl yahut daha az müddetli mahpus cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek.
Ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezasına mahkum olanlar hariç olmak üzere mahpus cezasına mahkum olan yahut isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilen mahkumlardan, ilgili kararda belirlenen yönteme nazaran, maruz kaldığı ağır bir hastalık yahut engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu şartlarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen ve toplum güvenliği bakımından ağır ve somut tehlike oluşturmayacağı değerlendirilenlerin cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek.
Mahkumun durumu Cumhuriyet Başsavcılığınca birer yıllık devirlerde belirlenen yönteme nazaran incelettirilecek. İnceleme sonuçlarına nazaran mahkumun güzelleştiğinin tespit edilmesi halinde infaz hakimi, cezanın konutta çektirilmesine dair kararı kaldıracak. Mahkum, denetimli serbestlik müdürlüğü ve bulunduğu yer kolluk makamlarınca izlenecek. Toplam cezası 10 yıldan fazla olan mahkumların elektronik aygıtların kullanılması suretiyle takibi zarurî olacak. Bu yükümlülüklere alışılmamış hareket edilmesi halinde cezanın konutunda çektirilmesine dair karar infaz hakimliğince kaldırılacak.
Doğurduğu tarihten itibaren 6 ay geçen ve toplam 5 yıl yahut daha az periyodik mahpus cezasına mahkum olan ya da isimli para cezası infaz sürecinde mahpus cezasına çevrilen hükümlü bayanların cezasının konutunda çektirilmesine infaz hakimi tarafından karar verilebilecek. Cezanın özel infaz yöntemine nazaran çektirilmesine karar verilenler hakkında, tabi oldukları infaz rejimine nazaran şartlı salıverilme ve kontrollü hürlük önlemi uygulanarak cezanın infazı kararları uygulanacak.
Denetimli hürlüğün uygulanmasına ait olarak makul yükümlülükleri yerine getirmeyen mahkumlar, özel infaz tarzlarından faydalanamayacak.
İkinci kez tekerrür kararları uygulanan mahkumlara şartlı salıverilebilme imkanı tanınmasına yönelik olarak yapılması öngörülen değişikliğe ahenk düzenlemesine gidiliyor.
Açık ceza infaz kurumunda yahut çocuk eğitimevinde bulunan ve şartlı salıverilmesine 1 yıl yahut daha az mühlet kalan uygun halli mahkumların, kontrollü hürlük önleminden yararlanabilmek için şartlı salıverilme tarihine kadar ceza infaz kurumunda geçirmeleri gereken müddetin en az onda birini geçirmesini zarurî kılan karar, bunun yürürlüğe girdiği tarihten evvel işlenen hatalar için uygulanmayacak.
HAKİMLER VE SAVCILAR HEYETİNE YÖNELİK DÜZENLEMELER
Kanunla Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda Milletlerarası Özel Hukuk ve Adap Hukuku Hakkında Kanun’da değişikliğe gidiliyor.
Buna nazaran, iş sözleşmesinde hukuk seçimi yapılması halinde dahi, halin bütün kaidelerine nazaran anılan kontratla daha sıkı alakalı bir hukukun bulunması halinde işin yapıldığı yer hukukunun işin yapıldığı sırada uygulamak zorunda olduğu kararları hariç olmak üzere hakimin takdir yetkisi kapsamında iş mukavelesiyle belirlenen hukuk yerine iş kontratıyla daha sıkı bağlı olan hukukun uygulanabilmesine imkan tanınıyor.
Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, yüksek mahkeme üyeliğinden seçilenlerden Heyet üyeliği sona erenler, rastgele bir sürece gerek olmaksızın ve boş takım koşulu aranmaksızın kalan vazife mühletini tamamlamak üzere geldikleri yüksek mahkeme üyeliği misyonuna geri dönecek, boşalan birinci üye takımı kendilerine tahsis olunacak.
Adli ve idari yargı hakim ve savcılığından seçilenlerden Şura üyeliği rastgele bir sebeple sona erenler, Genel Şura tarafından müktesepleri dikkate alınarak tercih ettikleri üç farklı yerden birinde uygun görülecek bir vazifeye atanacak. Fakat misyon müddetini tamamlayanlardan, isimli yargı hakim ve savcıları ortasından seçilmiş olan üyeler Yargıtay üyeliğine, idari yargı hakim ve savcıları ortasından seçilmiş olan üye Danıştay üyeliğine, boş takım olup olmadığına bakılmaksızın Genel Konsey tarafından seçilebilecek. Boş takım olmaması halinde birinci boşalan üye takımları kendilerine tahsis olunacak.
Seçim yahut atama süreçleri, Heyet üyeliğinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılacak. Seçim yahut atama süreci yapılıncaya kadar ilgililer müsaadeli sayılacak ve Heyet üyeliği özlük haklarından yararlanmaya devam edecek.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda yapılan değişikliğe nazaran, senetle ispat zaruriliği ve senede karşı şahitle ispat yasağına ait kararlardaki nakdî hudutların uygulanmasında türel sürecin yapıldığı, istinaf yoluna başvurulabilen kararlar, temyiz edilemeyen kararlar ile temyiz incelemesi ve duruşmasına yönelik kararlardaki nakdî hudutların uygulanmasında davanın açıldığı tarihteki ölçü temel alınacak.
Düzenlemenin uygulanmasına yönelik asılları içeren “Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” de Resmi Gazete’nin tıpkı tekrarlanmış sayısında yayımlandı.
Kaynak: Haberler.com
