AFYONKARAHİSAR’da 21 yıl evvel meydana gelen 6.0 ile 6.3 büyüklüğündeki zelzelelerin akabinde Bolvadin ilçesinde yarıklar oluştu, yüzey deformasyonları görüldü. İlçeye bağlı Dipevler köyü bölgesinde, bunlara ek olarak yerleşim alanları ile konutlarda çatlaklar oluştu. Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar sonrası tedirginliği artan köy sakinleri ise yeri yarılan ve duvarları çatlayan meskenleri için önlem alınmasını istedi.
Afyonkarahisar’da 3 Şubat 2002’de meydana gelen 6.0 ile 6.3 büyüklüğündeki zelzeleler Çay, Sultandağı ve Bolvadin ilçelerinde yıkıma neden oldu. Sarsıntıda 42 kişi hayatını yitirdi, onlarca bina hasar aldı. Kayıtlara ‘Çay depremleri’ olarak geçen felaketin akabinde Bolvadin ilçesinde yarıklar oluştu, yüzey deformasyonları görüldü. İlçeye bağlı Dipevler köyü bölgesinde, bunlara ek olarak yerleşim alanları ile konutlarda çatlaklar oluştu. Dipevler’deki birçok konutun duvarında, kolonlarında ve tabanında derin çatlaklar ortaya çıktı. Köy sakinlerinin yaşadığı tedirginlik ise Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde düzgünce arttı.
‘DUVARLARIM YARILIYOR’
İsmail Aykuş, konutlarındaki çatlakların gün gün arttığını, hatta kimi bölgelerde yıkımlar yaşandığını söyledi. Aykuş, “Buradan fay sınırı geçiyor. Meskenim sarsıntıdan ziyan gördü, duvarlarım yarılıyor. Yarıklardan böcek ve yılanlar giriyor. Hayvan barınağım sarsıntıdan ziyan gördü. Hayvanlarım içerisinde duramıyor, ailemin ve hayvanlarımın hayatından tasa duyuyorum, dehşet ve tedirginlikle yaşıyoruz. Yetkililerden tahlil bulmalarını istiyoruz” dedi.
‘BİNA, SAĞ TARAFA YATTI’
Ramazan Aykuş da son günlerde yerde artan kaymalar nedeniyle büyük kaygı yaşadıklarını belirterek, “Fay sınırı geçtiği için bina çatladı. 7-8 santim açıklık var. Bina, sağ tarafa yattı, çatlıyor. Ben yapıyorum lakin tekrar açılıyor. Geriden gelen fay çizgisi bu halde devam ediyor. Yarıkları kapatıyorum, takviye için beton atıyorum ancak geri çatlıyor” diye konuştu. Yüksel Aykuş ise konut ve besihanesinin duvar ve kolonlarında kaymadan ötürü derin çatlaklar oluştuğunu anlatarak, şöyle dedi: “Komşumuzdan gelen fay çizgisi, bizim buraya da uğradı. Bizim konutumuzda de yarıklar devam ediyor. Havyanların ahırı düzdü, buraya kaç sefer yama yaptım. Duvar kaydığı için içini ve dışını onarmak zorunda kaldım. ‘Durdurabilir miyim’ diye kalıp döküp, beton attım. Şimdilik bu formda durdu.”
‘BOLVADİN, ÖNEMLİ RİSK ALTINDA’
AKÜ Sarsıntı Uygulama ve Araştırma Merkezi (DUAM) Müdürü Prof. Dr. Çağlar Özkaymak ise bu deformasyonların 6.5 büyüklüğüne kadar sarsıntı üretme potansiyeli olan Bolvadin Fayı üzerinde geliştiğine dikkat çekti. Bölgede 6.8 büyüklüğüne kadar sarsıntı üretme potansiyelleri olan Büyük Karabağ Fayı, Sultandağı Fayı, Yunak Fay Zonu, Işıklar Fay Zonu ve Çobanlar Fay Zonu üzere canlı fayların bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Özkaymak, muhtemel bir sarsıntıda birinci yıkılacak binaların Bolvadin yerleşim alanı içerisinde, fay üzerinde inşa edilen binalar olacağını vurguladı. Prof. Dr. Özkaymak, Bolvadin Fayı üzerinde yıkıcı sarsıntı olmaksızın gelişen yüzey deformasyonları nedeniyle başta Dipevler köyü olmak üzere bölgede çok sayıda hasar görmüş bina bulunduğunu söyledi. Yıkıcı bir sarsıntıda Bolvadin’in önemli risk altında olduğunu anlatan Prof. Dr. Özkaymak, gerekli önlemlerin acilen alınması gerektiğine dikkati çekti.
‘DEPREM ÜRETME POTANSİYELİ OLAN BİR FAY’
Bolvadin Fayı’nın çabucak güneyinde 3 Şubat 2002 tarihinde 6.3 ve 6.0 büyüklüğünde yıkıcı zelzeleler meydana geldiğini hatırlatan Prof. Dr. Özkaymak, “Bolvadin Fayı üzerinde meydana gelen deformasyonları, AKÜ DUAM Müdür Yardımcısı Prof. Dr. İbrahim Tiryakioğlu ile birlikte yaklaşık 10 yıldır takip edip, inceliyoruz. Afyon Akşehir grabeni içerisinde bizim yaptığımız çalışmalara nazaran; Bolvadin Fayı, kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı, yaklaşık 16 kilometre uzunluğunda, eğim atımlı olağan bir fay. Bu fay, uzunluğuna bağlı olarak 6.5 büyüklüğüne kadar sarsıntı üretme potansiyeli olan bir faydır. Bolvadin Fayı, kuzeydoğuda dağlık alan içerisinde devam eder, Dipevler’in altından geçerek Kale Mahallesi’nde yeni mezarlık güneyinden Bolvadin yerleşim alanına girer ve bu noktadan sonra birkaç kola ayrılarak çatallanır. En güneydeki kol, mezarlık üzerinden Akçan Parkı’na, oradan da Bolvadin- Çay kara yolunu keserek, ova içerisine gerçek devam eder. Kuzey kolun uzanımı ise Bolvadin kent merkezine doğrudur. Bu fayın hareketleri ile Eber Gölü’nün üzerinde yer aldığı güneydoğu blok, vakit içerisinde çökmektedir” dedi.
‘BİNALARIN TEMELLERİNDE ÇATLAKLARI GÖRÜYORUZ’
Prof. Dr. Özkaymak, “Elde ettiğimiz datalar, Bolvadin Fayı’nın üzerinde gelişen yüzey deformasyonlarının çizgisel gidişli, yer yer 1 metreye, 1,5 ila 2 metreye varan genişlikte ve yer yer 3 ila 4 metreye varan derinliklerde yarıklar ve çatlaklar biçiminde geliştiğini gösterdi. Bugün, bu deformasyonlar giderek arttı ve uzunluğu 8 kilometreye kadar ulaştı. Jeodezik ölçümlerimize nazaran; deformasyonun suratı yılda ortalama 9 santim civarında. Fayın ayırdığı iki bloktan güneydoğuda olanı yılda ortalama 9 santim civarında çöküyor. Yüzey deformasyonları, Bolvadin Fayı üzerinde meydana geldiği için; yerleşim alanında çok sayıda bina, deformasyonların üzerinde yer almakta. Bolvadin yerleşim alanının altyapı sistemleri ve 100’den fazla bina, bu deformasyonlardan etkilenmektedir. Bu binalarda çok fazla deformasyonlar meydana gelmeye başladı. Bu binaların büyük kısmı, şu an oturulamaz halde. Bilhassa binaların duvarları ve temellerinde çatlakları görüyoruz. Birtakım binaların eğimlendiğini görüyoruz. Bu binalar, bu bölgede meydana gelebilecek yıkıcı sarsıntılar sırasında birinci yıkılacak binalardandır” diye konuştu.
‘TÜRKİYE CANLI FAY HARİTASI GÜNCELLENMELİ’
Türkiye canlı fay haritasının 2011 yılında güncellendiğini, buna nazaran Bolvadin Fayı’nın 7 kilometre uzunluğunda haritalandırıldığını aktaran Prof. Dr. Özkaymak, çalışmalar sonucu Bolvadin Fayı’nın 16 kilometre uzunluğunda olduğunu tespit ettiklerini kaydetti. Türkiye canlı fay haritasının güncellenmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Özkaymak, “En son 2011 yılında güncellenen Türkiye canlı fay haritası Afyon paftasına baktığımızda; Bolvadin yerleşim alanının etrafında Büyük Karabağ Fayı, Çukurca Fayı, Sultandağı Fayı üzere 6.8 büyüklüğünde zelzele üretme potansiyeli olan çok sayıda canlı fay olduğunu görüyoruz. Bu faylar üzerinde meydana gelebilecek rastgele bir yıkıcı sarsıntı, Bolvadin merkezinde de şiddetli formda hissedilecektir” dedi. (DHA)
Kaynak: Son Dakika
