Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu 12 Haziran’da katıldığı TRT yayınında, human papilloma virüsü ( Hpv ) için aşı programı başlatılacağını açıkladı.
Memişoğlu, yıl sonuna kadar başlayacak programla 13 yaşındaki tüm çocuklara aşı yapılacağını, 15 yaşın üstündekilerden de isteyenlerin aşılanacağını söyledi.
Hpv rahim ağzı kanserine yol açabilen bir virüs.
BBC Türkçe‘nin sorularını yanıtlayan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Lideri Alpay Azap, Türkiye’nin geç de olsa böylesi bir adım atmasının gerçek olduğunu söyledi.
Azap, “Dünyada 147 ülkede genişletilmiş bağışıklama programı içerisinde uygulanan bir aşıdan bahsediyoruz. 50 civarında ülke hem kızlara hem erkeklere yapıyor bu aşıyı. Türkiye bu açıdan çok geri kalmıştı” dedi.
Türkiye’de birtakım sivil toplum kuruluşları yıllardır HPV aşısının devlet tarafından fiyatsız sunulması için kampanya yürütüyordu.
HPV aşılarını eczanelerden alıp yaptırmak mümkün olsa da bunun maliyetini herkes karşılayamıyor.
Dünya Sıhhat Örgütü’nin (WHO) 2024 datalarına nazaran kullanımı onaylanmış beş HPV aşısı var.
Bunlardan üçü, en riskli olarak görülen HPV 16 ve 18 cinslerine yönelik.
Rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70’i bu iki cinsten kaynaklanıyor.
Bakan Memişoğlu da uygulanacak aşının bu iki çeşidi gaye alacağını söyledi lakin markasını açıklamadı.
Türkiye’de de eczanelerde satılan Gardasil aşısı dört tipe, Gardasil-9 aşısıysa dokuz çeşide karşı muhafaza sağlıyor.
ABD Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi ve İngiltere’deki Ulusal Sıhhat Sistemi Gardasil-9 aşısını tavsiye ediyor.
TTB Başkanı Azap, ilk geliştirilen aşıların iki cinse karşı koruduğunu, günümüzde dokuz çeşide karşı muhafaza sağlayan aşıların dünyada standart hale geldiğini ve müdafaa oranını %70’ten %90’a çıkardığını, bu yüzden Türkiye’de de bunun uygulanması gerektiğini vurguluyor.
Bu aşılar kanserin yanı sıra siğillere de pürüz oluyor fakat eczanelerdeki satış fiyatı, iki çeşide karşı muhafaza sağlayanların yaklaşık iki katı.
TTB Başkanı Azap, aşı tercihinin ardında “çok büyük olasılıkla” maliyet olduğunu söylüyor.
Bu soruyu Sıhhat Bakanlığı’na da sorduk ancak haber yayımlanana kadar bir karşılık alamadık.
Bakanlığın bu üzere hususlarda kararlar alırken bilimsel müracaat şuraları oluşturduğunu söyleyen Azap, bu suralara TTB ve uzmanlık dernekleri üzere kurumların da davet edilmesinin yararlı olacağını ekliyor:
“Sonuçta bir de bu ülkenin insanlarının sıhhati, güzelliği için uğraşıyoruz, bakanlığın da bunun için uğraştığını biliyoruz.
“En yanlışsız kararı birlikte verebiliriz, görüşlerimizin alınmasını talep ediyoruz.”
WHO’nun Temmuz 2024 tarihli bilgilerine nazaran 9-14 yaş ortası kız çocuklarında aşılanma oranı 2022’de %20 iken bir yıl sonra %27’ye yükseldi. Örgütün aşılama programının yöneticiliğini yapan Dr. Kate O’Brien, “Hedefimiz 15 yaşına gelmiş kızların %90’ının aşılanmış olması” demişti.
HPV nedir?
HPV çok yaygın bir virüs kümesinin ismi.
100’den fazla farklı HPV çeşidi var ve enfeksiyonlar ekseriyetle rastgele bir semptoma yol açmıyor lakin birtakım çeşitleri siğillere neden olabiliyor. Bunlar elde, ayakta, cinsel organda yahut ağız içinde görülebiliyor.
Fakat birçok durumda insanların bedenleri, bu bireyler enfekte olduklarını bile anlamadan virüsü atıyor.
Yüksek risk taşıyan HPV cinsleri ise kansere yol açabilen olağandışı doku büyümesine ve başta rahim ağzında olmak üzere genital bölgelerde kansere neden olabiliyor.
Bu virüs, hayatın ilerleyen devirlerinde birtakım kanserlerin gelişme riskini artırıyor:
Aşı, rahim ağzı kanserine karşı nasıl müdafaa sağlıyor?
Rahim ağzı kanseri vajinadan rahme giriş bölgesinde (servikste) gelişiyor.
Rahim ağzı kanseri hadiselerinin %99’u, cinsel temas yoluyla bulaşan ve son derece yaygın bir virüs olan yüksek riskli HPV ile ilişkili.
HPV enfeksiyonlarının birden fazla tabiatıyla düzelip hiçbir belirtiye yol açmasa da, kalıcı enfeksiyon bayanlarda rahim ağzı kanserine neden olabiliyor.
Aşı, HPV tarafından enfekte olmaktan korunmaya yardımcı oluyor ve dokuz tip HPV’ye karşı müdafaa sağlıyor.
Araştırmalar aşının HPV enfeksiyonuna karşı en az 10 yıl muhafaza sağladığını gösteriyor, uzmanlar ise müdafaanın daha uzun sürebileceğini düşünüyor.
Konuyla ilgili birinci büyük çalışma aşının çok tesirli olduğunu ve rahim ağzı kanseri olaylarını yaklaşık %90 oranında azalttığını gösterdi.
Rahim ağzı kanseri bayanlarda en sık görülen dördüncü kanser tipi.
2020 yılında dünya genelinde tahminen 604 bin bayana rahim ağzı kanseri teşhisi kondu ve yaklaşık 342 bin bayan bu hastalıktan hayatını kaybetti.
Bu ölümlerin yaklaşık %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geldi.
HPV cinsel yolla bulaşır mı?
HPV çok bulaşıcı ve ciltten deriye yakın temasla yayılıyor.
İnsanların %80’i 25 yaşına kadar HPV’ye maruz kalıyor. Birden fazla durumda, beşerler 18 aydan 2 yıla kadar enfekte kalıyor.
Cinsel sıvılarla yayılmadığı için teknik olarak, bel soğukluğu üzere hastalıkların bilakis, cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilmiyor.
Ancak dokunmayla bulaştığı için çoklukla cinsel temas sırasında bulaşıyor.
HPV aşısı başka cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı müdafaa sağlamıyor.
Aşı kaç doz ve öncelikli kümeler hangileri?
HPV aşılarının öncelikli olarak, tüm kız çocuklarına cinsel olarak faal hale gelmeden evvel yapılması gerekiyor.
WHO tavsiyelerine nazaran, aşı 1 yahut 2 doz olarak verilebiliyor.
Bağışıklık sistemi zayıf olan şahısların ülkü olarak 2 yahut 3 doz alması gerekiyor.
Aralarında İngiltere’nin de yer aldığı kimi ülkeler, HPV’nin toplumdaki yaygınlığını daha da azaltmak ve erkeklerde HPV’nin neden olduğu kanserleri önlemek için erkek çocuklarına da aşı uyguluyor.
‘HPV aşısı 100 yıl içinde 45 milyon vefatı önleyebilir’
HPV aşısı ve kanser öncesi lezyonların taranması ve tedavisi üzere birincil ve ikincil önleyici yaklaşımlar birçok rahim ağzı kanseri olayını önlüyor.
Rahim ağzı kanseri, erken teşhis edildiği ve tesirli bir halde yönetildiği sürece en başarılı halde tedavi edilebilen kanser tiplerinden biri.
Geç evrelerde teşhis edilen kanserler de uygun tedavi ve palyatif bakım ile denetim altına alınabilir.
WHO’ya nazaran, tedbire, tarama ve tedaviye yönelik kapsamlı bir yaklaşımla, rahim ağzı kanseri bir kuşak içinde halk sıhhati sorunu olmaktan çıkarılabilir.
HPV virüsünün yol açtığı hastalıklara karşı HPV aşısı uygulamasıyla, önümüzdeki 100 yıl içinde 60 milyon rahim ağzı kanseri olayı ve 45 milyon vefat önlenebilir.
Yaklaşık 140 ülkenin şu anda HPV aşısını uyguladığı belirtiliyor.
WHO, bayanlar ortasında HPV’nin en yaygın görüldüğü bölgenin Sahra Altı Afrika (vakaların %24’ü) olduğunu, bunu Latin Amerika ve Karayipler (%16), Doğu Avrupa (%14) ve Güney Doğu Asya’nın (%14) izlediğini söylüyor.
Yetersiz tarama programları, tedavi hizmetlerine sonlu erişim ve aşı kararsızlığının bu duruma katkıda bulunduğu aktarılıyor.
İngiltere’de ve ABD’de nasıl uygulanıyor?
İngiltere’de HPV aşısı Eylül 2008’den bu yana 12-13 yaşındaki tüm kız çocuklarına sunulan bir aşı.
Eylül 2019’dan itibaren bu yaşlardaki erkek çocuklarına da sunuluyor.
İngiltere’de 12-13 yaşındaki tüm çocuklar ve erkeklerle seks yapan 46 yaş altı erkeklere aşı yaptırmaları tavsiye ediliyor.
25 yaş altı herkese çoklukla bir doz, 25-45 yaş ortası şahıslara ise altı ay ile iki yıl ortasında değişen müddetlerde iki doz aşı yapılıyor.
ABD’de ise Hastalık Denetim ve Tedbire Merkezi (CDC), HPV aşılarının 9 yaşından itibaren yaptırılabileceğini belirtirken 11-12 yaşında yapılmasını tavsiye ediyor.
ABD’de fiyatsız bir sıhhat sistemi olmadığı için aşılar paralı. Ama CDC, birden fazla emekçinin işyeri sigortasının bunu kapsadığını, fakir ailelerin bir kısmının da fiyatsız aşı programından yararlanabileceğini aktarıyor.
Kaynak: Haberler.com
