Sakarya Üniversitesi (SAÜ) Jeofizik Mühendisliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Murat Utkucu, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde bölgedeki fay sınırlarıyla ilgili yaptığı incelemeye ait, “Fay zonundan uzaklaştıkça yıkım azalıyor.” dedi.
SAÜ Afet İdare Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı da olan Utkucu, 6 Şubat’taki sarsıntıların akabinde Rektör Prof. Dr. Hamza Al’ın takviyesiyle inşaat mühendisliği kısmından heyetle bölgeye gitti.
Utkucu, İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sedat Sert ile fay sınırlarını inceledi.
“4,5 – 5 metreye varan yer değiştirmeler gördük”
Prof. Dr. Utkucu, AA muhabirine, Hatay Kırıkhan’dan başlayarak Adıyaman Çelikhan’a kadar fay çizgisi üzerinde ölçümler aldıklarını ve müşahedeler yaptıklarını söyledi.
Ulaştıkları sonuca değinen Utkucu, “Bir defa bu sarsıntı kırığının yaklaşık olarak 350 kilometre olduğunu gördük. Bu değerli bir müşahede, sarsıntının büyüklüğünün 7,8 – 7,9 olduğunu arazi gözlemleriyle doğrulamış oluyoruz. Fay çizgisi boyunca 4,5 – 5 metreye varan sol yanal ötelemeler, yer değiştirmeler gördük. Bunları hesaba kattığımızda sarsıntının 7,8 ila 7,9 civarı büyüklüğe sahip olduğunu kestirim ediyoruz.” diye konuştu.
Utkucu, Kahramanmaraş sismik boşluğunun 1513 yılından beri sarsıntı üretmediğini, bu zelzelede yalnızca Kahramanmaraş sismik boşluğunun kırılmadığını aktararak, 1822 Antakya sarsıntısıyla kırılan fay ile Erkenek fayının da kırıldığını gördüklerini kaydetti.
Geçmişte üç sarsıntısı farklı ayrı üreten bu fay segmentlerinin son sarsıntıyla birebir anda kırıldığını, bu nedenle bu türlü büyük bir felaketle karşı karşıya kalındığını vurgulayan Utkucu, “Bu zelzelenin Anadolu coğrafyasının en büyük sarsıntılarından biri olduğunu arazi gözlemleriyle de ortaya koymuş olduk. Tarihte bu aralıklarla zelzeleler olmuş, biz buna zelzele çifti diyoruz.” dedi.
“Artçı sarsıntılar farklı faylar üzerinde çok uzakta da meydana gelebilir”
Utkucu, iki zelzelenin peş peşe meydana gelmesinden çok ikinci sarsıntıda kırılan fayın sürpriz olduğuna dikkati çekerek, birinci şoku atlatmadan ikinci şokun da gelmesinin kuvvet olarak farklılık oluşturduğunu anlattı.
Sarsıntı bölgesinde çok sayıda artçının olduğunu ve devam edeceğini lisana getiren Utkucu, şöyle konuştu:
“20 Şubat’ta Hatay’da meydana gelen 6,4’lük zelzele de sismolojik olarak klasik bir artçı zelzele. Üstelik biz gerilmesini modelledik ve rapor olarak da yayımladık. Artçı sarsıntının meydana geldiği faya birinci sarsıntı tarafından gerilme yüklenmiş. Hasebiyle artçı sarsıntı olmanın tüm özelliklerini taşıyor. Artçı bir zelzeledir lakin farklı bir fay üzerinde meydana gelmiştir. Artçı sarsıntılar farklı faylar üzerinde çok uzakta da meydana gelebilir. Ana şokla gerilmeleri ispatlanabilir, biz de ispatladık.”
Utkucu, Pazarcık merkezli birinci sarsıntının, 1999’da Gölcük ve Düzce’de meydana gelen iki zelzelenin gücünün toplamından üç kat fazla olduğunu söyledi.
Hatay’daki 6,4’lük sarsıntının, birinci zelzelenin yüzde 1’i bile olmadığını kaydeden Utkucu, “Bu da onun artçı sarsıntı olarak nitelendirilmesi için bir ispat. İkinci olan Elbistan sarsıntısı 7,7 büyüklüğünde. Oburuyla yarısı kadar bir sismik momente sahip. Hasebiyle başka bir ana şok olarak kıymetlendirebilir. Bu da bir zelzele çiftidir.” sözlerini kullandı.
Murat Utkucu, büyük zelzelenin akabinde etraftaki fayların da etkilendiğin, İç Anadolu Bölgesi’nde Niğde ve Kayseri’de meydana gelen sarsıntıların de “tetiklenmiş depremler” olarak nitelendirilebileceğini aktardı.
“Doğu Anadolu ile Kuzey Anadolu fay zonları birbirleriyle etkileşimli”
Depremin tesirlerinin onlarca yıl devam edeceğine işaret eden Utkucu, “Doğu Anadolu Fay Zonu ile Kuzey Anadolu Fay Zonunun etkileşimi elbette vardır. Çalışmalarımız da bunu gösteriyor. Bu etkileşimin nasıl olduğu konusunu da çalışıyoruz. Doğu Anadolu Fay Zonu geçen yüzyılda sessiz bir devir geçirdi, bu yüzyılda ise hareketli bir devir sergiliyor. Geçen yüzyılda Kuzey Anadolu Fay Zonu çok faaldi. 7’den büyük 8 sarsıntı üretti. Birbirleriyle bir münasebet var. Birisi çalışırken başkası bekliyor. ” değerlendirmesinde bulundu.
Utkucu, sarsıntı bölgesinde fay sınırının ortasından geçtiği birçok yerleşim gördüğünden bahsederek, şunları söyledi:
“Fay, Adıyaman Gölbaşı’nın kent merkezini çaprazlama kesiyor. Fayın geçtiği yerde güya silgiyle oradaki binaları silmişsin üzere bir hal var. Bu da faylar üzerine yerleşim yapmamanın kıymetini gösteriyor. Fay zonundan uzaklaştıkça yıkım azalıyor. Fayın üzerinden 100 metre ileri gidiyorsun gözle görünür bir fark var, yıkım hali bile değişiyor. Fayın üzerinde tam bir yıkım varken uzaklaştıkça yıkımın şiddeti ve ölçüsü azalıyor. Nurdağı, Islahiye ve Kırıkhan’da da o denli. Faylar üzerinde yerleşimden kaçınalım. Maraş’ın doğusunda Tevekkeli, Öksüzlü, Koyuncular köyleri de yerle bir olmuş. Fay üzerinde yerleşim yapmamak lazım, en değerli gözlemlerimizden biri de bu.”
Kaynak: Son Dakika
