İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kadir Güler, Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta yaptığı incelemelerde, binaların dayanıklılığını artıran ve göçme engelleyen perde duvar sisteminin eksik olduğunu açıkladı. Prof. Dr. Güler, “Zayıf tabana inşa edilmiş 8-12 katlı binaların taşıyıcı sistemlerinde, kâfi oranda betonarme perde duvar kullanılmamış” dedi.
İTÜ İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kadir Güler Kahramanmaraş ve Adıyaman’daki incelemeleriyle ilgili kıymetlendirme yaptı. Prof.Dr. Güler, binaların dayanıklılığını artıran ve göçmesini engelleyen ‘perde duvar’ sisteminin eksikliğine dikkat çekerek, TOKİ’nin inşa ettiği, düşey taşıyıcıları yalnızca perdelerden oluşan tünel kalıp sistem binalarda bu nedenle hasar meydana gelmediğine dikkat çekti.
“ZAYIF TABANA İNŞA EDİLEN 8-12 KATLI BİNALAR GÖRDÜM”
Prof. Dr. Kadir Güler, zayıf yere inşa edilen binalarda göçme ve ağır hasarlar meydana geldiğini belirterek, “Zemin katlarda dükkan olması, hiçbir bölme duvarı olmaması, kat yüksekliğinin fazla olması ve bazen asma katların yapılmış olması nedeniyle, taşıyıcı sistemleri sistemsiz hale gelmiş. Bunlara bağı olarak da yumuşak ve zayıf kat, çoğunlukla ikisinin de birlikte olduğu kat düzeneği oluşmuş yahut binaların toptan göçmesi kelam konusu olmuştur” dedi.
Bölgede ekseriyetle beton dayanıklılığın düşük olduğunu tabir eden Prof.Dr. Güler, “Kolayca dağılabiliyor, ufalanabiliyor. Donatı personelliği daima birebir, zayıf. Kolonlarda sargı tesiri göstermeyen, 90 derece kancalar nedeniyle kolay kolay açılan enine ve yatay donatıların (demir sargıların) yaygın olduğunu gördük. Lakin gerek Adıyaman’da ve gerekse Maraş’ta benim gözlemlediğim, zayıf yere inşa edilmiş 8-12 katlı binalar. Maraş’ta eski Maraş bölgesi, Adıyaman’da kent merkezi, buralarda ayakta duran binalar da var. İş dönüp dolaşıp mühendislik hizmetinin verilmesinin kıymetine geliyor” diye konuştu.
“BİNALAR YERİNE UYGUN KAT SAYISINDA OLMALI”
Prof.Dr. Güler, binaların yerine uygun kat sayısında ve hakikat dizayna sahip olmasının kıymetine vurgu yaparak, “Yapı üretimini önemsememiz gerekiyor. Maalesef bir umursamazlık var. Bina yapmayı tabiri caizse herkes biliyor lakin, bu o denli kolay bir şey değil. Çalışan bir proje ve yapı kontrolünün sağlanması son derece önemli” sözlerini kullandı.
“YIKILAN BİNALARDA YAPISAL TASARIM YANILGILARI DA VAR”
Prof. Dr. Kadir Güler, yıkılan binalarda yapısal tasarım yanlışları da olduğunu belirterek, “İnşaat mühendislerinin tasarım yaparken, ‘Mimarın çizgisi değişmez’ prensibini terk etmeleri gerekiyor. Mühendislerin yapısal dizayndan taviz vermemeleri gerekiyor zira uygun bir taşıyıcı sistem tasarımı son derece kıymetli. Sarsıntıda yıkılan ve ağır hasar gören binalarda, dayanıksız beton, zayıf donatı personelliği yanında, yapısal tasarım yanlışları da var. Daima inşaat mühendisleri, müteahhitler, yapı kontrol firmaları suçlanıyor. Hasar görme ihtimali yüksek binalarda, bir biçimde rolü olan herkesin- kamu otoritesi, mahalli yönetimler dahil- farklı düzeylerde hissesi ve sorumluluğu var. Binalarda âlâ bir taşıyıcı sistem tasarımı için, mimari projelerin de buna imkan sunması lazım. Mimari projelerde, inşaat mühendislerinin taşıyıcı sistem dizaynına ait talepleriyle, gerekli düzeltmeler yapılması, konsensüs sağlanması lazım. Mimarlar mesleğini icra etsin, uygun dizaynlar yapsın, özgün cepheler oluştursun lakin artık taşıyıcı sistem düzensizliğine neden olan kapalı çıkmaları terk etmeliyiz. Zira kapalı çıkmalar nedeniyle, bina etrafına perde yerleştirilememesi ve oluşan öteki taşıyıcı sistem düzensizlikleri, zelzelelerde değerli yapısal hasarların oluşmasına neden oluyor.
Bu husus, imar planlarıyla da direkt ilgili bir durum. İmar planlarında bu doğrultuda düzenleme yapılması gerekli. Kapalı çıkma olmaksızın da mimarlar cephelere özgünlük verebilir” formunda konuştu.
“DEMİR SARGILARIN SEYREK OLMASI EZİLME VE BURKULMAYA NEDEN OLUYOR”
Perdeli binaların sarsıntıya direncinin çok daha yeterli olduğunu belirten Prof. Dr. Kadir Güler, şunları söyledi: “Çerçeve sistem yüklü dizaynlar yerine, perde-çerçeve taşıyıcı sistem dizaynına tartı vermemiz gerekiyor. Perdeler, yapılarda rijitlik (esnemezlik) sağlayan elemanlar. Perdelerin binaların iki doğrultusunda istikrarlı yerleştirilmesi gerekiyor. Maraş’taki kimi binalarda, perdelerin yalnızca bir doğrultuda yerleştirildiği dikkatimizi çekti. İTÜ İnşaat Fakültesi Yapı ve Zelzele Mühendisliği Laboratuvarı’nda, yapı taşıyıcı sistem elemanlarının sarsıntı davranışına ait deneyler yapılıyor. Örneğin perdenin sarsıntı tesirindeki davranışını görmek için eğilme deneyi yapılmış. Olağanda perdelerin uçlarında zelzele sırasında büyük basınç ve çekme kuvvetleri kelam konusu oluyor. Perdenin uç bölgesinde yatay donatılar var ama aralığı seyrek. O nedenle tam bir sargı tesiri sağlanamamış. Betonda ezilmeler meydana gelmiş. Gerek perde uçlarında, gerekse kolon ve kiriş uçlarında etriyelerin (demir sargı) sıkılaştırılması son derece değerli. Betonarme yapılarda kolon, kiriş üzere taşıyıcı sistem elemanlarının uzunluğuna donatılarını saran, inşaat çeliğinin bükülmesiyle elde edilen bir sargı donatısının seyrek olması durumunda, betonda ezilme ve uzunluğuna donatılarda burkulma olacağı deneysel olarak gösteriliyor. Sarsıntılarda bu cins perde hasarlarını maalesef daima görüyoruz.”
Kaynak: Son Dakika
