Birleşmiş Milletler (BM), Myanmar’da şubat 2021’deki askeri darbenin akabinde insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiğini ve insanların hayatın her alanında baskıyla karşılaştığını açıkladı.
BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğinin (OHCHR) yayımladığı raporda, Myanmar’da askeri darbenin akabinde insan haklarının genel durumu ve Arakanlı Müslümanlar ile başka azınlıkların yaşadığı problemler yer aldı.
Raporda, darbenin akabinde geçen iki yılda Myanmar’da insan hakları ihlallerinin artarak devam ettiği, insanların hayatın her alanında baskılarla karşılaştığı belirtildi.
Bulguları 96’dan fazla mağdurla yapılan görüşme ve toplantılara dayanan rapor, uydu imajları, doğrulanmış multimedya belgeleri ve sağlam açık kaynak bilgileriyle desteklendi.
Darbenin yapıldığı 1 Şubat 2021 ile 31 Ocak 2023 ortasını kapsayan rapora nazaran, bu süreçte en az 2 bin 940 kişi güvenlik güçleri tarafından öldürüldü.
Rapora nazaran, Myanmar’da askeri idarenin idari organı olan Myanmar Devlet Yönetim Kurulu (SAC) ve SAC’a bağlı silahlı kümeler tarafından en az 17 bin 572 kişi gözaltına alındı. Myanmar’daki 330 ilçeden 255’i ve etrafında silahlı çatışmalar yaşandı.
Yine ordu tarafından köyler ve kentlerde yapılan baskınların akabinde çok sayıda yargısız infazın yapıldığı belirtildi.
Şubat 2021’den bu yana askeri hapishanelerde en az 920 kişi hayatını kaybederken kimi bireyler hava taarruzları, top atışı ve kundaklama sonucu ömrünü yitirdi.
Myanmar genelinde ordu son iki yılda 301 hava ve 756 top saldırısı düzenledi.
Ordu, giderek artan biçimde askeri idare zıddı silahlı kümelerle kontaklı olmakla suçlanan şahısları amaç alırken, çocuklar dahil ordu tarafından azap ve makus muamele uygulandığı bildirilmeye devam ediyor.
Keyfi gözaltı, birtakım durumlarda “zorla kaybetme” hadiselerinin yaşandığına dair şikayetlerin bulunduğu, ordu, bilhassa önde gelen siyasi figürler başta olmak üzere dini önderleri ve aranan bireylerin aile üyelerine de baskı yapıyor.
Arakanlı Müslümanlar “korunma” tasası yaşıyor
Binlerce kişinin vefatına ve 700 binden fazla Arakanlı Müslümanın yerinden edilmesine yol açan 2017’deki askeri operasyonlardan 5 yıl sonra, Myanmar’da kalan iddiası 600 bin Arakanlı, hayatın her kesitinde önemli riskler ve sistematik ayrımcılıkla karşı karşıya.
Arakan eyaletinde özerklik talebiyle silahlı hareketler düzenleyen Arakan Ordusu örgütü ile Myanmar ordusu ortasındaki yeni çatışmalar, Arakanlıların “korunma” kaygılarını artırırken her iki taraf da Arakanlı sivilleri kasıtlı olarak riske atarak köyleri yakınında savaşmakla suçlandı.
Vatandaşlık hakları reddedilen Arakanlılar, seyahat müsaadeleri almak, temel hizmetlere erişmek ve geçim faaliyetleri yürütme bahislerinde zorluklar yaşıyor.
Sistematik ayrımcılığın bir sonucu olarak yüzlerce Arakanlı “daha güvenli” şartlar için makul riskleri göze alarak insan kaçakçıları aracılığıyla ülkeden ayrılmayı tercih ediyor.
BM bilgilerine nazaran, 2021’de 700, 2022’de 3 bin 500’den fazla Arakanlı tehlikeli olan deniz yoluyla kaçma teşebbüsünde bulundu.
Geçen yıl 2 binden fazla Arakanlı “izinsiz seyahat” nedeniyle tutuklanırken bunun, 2021’deki sayıların iki katından fazla olduğu belirtiliyor.
Myanmar’da darbeden bu yana 178 gazeteci gözaltına alınırken 2’si öldürüldü, 122’si hür bırakıldı ve 54’ü hala gözaltında tutuluyor.
2021’de 18, 2022’de ise 42 olmak üzere 60 gazeteci mahkum edildi.
Darbenin akabinde 758 bin 500 kişi yerinden edildi
Darbenin akabinde başlayan ekonomik ve toplumsal haklar konusundaki problemler da artarak devam ediyor.
Ordu, genel olarak meskenlerden zorla tahliye, mülklere el koyma, hava taarruzları, kundakçılık ve kara mayınlarının kullanımı yoluyla konutların ve mülklerin kasıtlı olarak yok edilmesine sebep oldu.
Myanmar’da darbenin akabinde 758 bin 500 kişi yerinden edilirken, bu sayı geçen yıl şubat ayında 441 bin 500 olarak kayıtlara geçmişti.
Ülkede 15,2 milyondan fazla kişi, besin güvenliği krizi ile karşı karşıya kaldı. Nüfusun yaklaşık yüzde 40’ı yoksulluk hududunun altında yaşıyor.
Myanmar’da en az 3,7 milyon çocuk ordunun denetim ettiği eğitim sistemine katılmazken, birçok eğitimci de sivil itaatsizlik hareketine katılarak eğitim vermiyor.
Myanmar ordusu, 2020’deki genel seçimlerde hile yapıldığı tezlerinin ortaya atılması ve ülkede siyasi tansiyon yaşanmasının akabinde 1 Şubat 2021’de idareye el koymuştu. Ordu, ülkenin eski fiili başkanı Aung San Suu Çii başta olmak üzere pek çok yetkili ve iktidar partisi yöneticisini gözaltına almış ve bir yıllığına fevkalâde hal ilan etmişti.
Kaynak: Son Dakika
