Biruni Üniversitesi Eczacılık Fakültesinde hayata geçirilen proje ile kuantum noktasına dönüşmesi sağlanan ilaç molekülleri, kanser tedavisi için umut vadediyor.
“Yeni Jenerasyon, Bilinen Moleküllerden Hareketle Hazırlanan Karbon Kuantum Noktalarının Kanser Tedavisinde Tesir Düzeneğinin Araştırılması” başlıklı proje, TÜBİTAK ARDEB 1002-A Süratli Takviye Programı takviyesine hak kazandı.
Biruni Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İsmail Tuncer Değim ve Farmasötik Teknolojisi Ana Bilim Kısmı Araştırma Vazifelisi Besa Bilakaya’nın öncülük ettiği proje, daha evvel kuantum noktalarına yüklenen ilaçların moleküllerinden kuantum noktası oluşturulmasını sağlıyor. Kuantum noktaları, kanser hastalığı karşısında daha düşük dozda, daha tesirli tedavi imkanı sunuyor.
“Gelecek yüzyılın tedavisi” olarak isimlendirilen bu formül ile kanser hücresinin gelişimini engelleyen yeni kuşak ilaçlar yapılması hedefleniyor.
Prof. Dr. İsmail Tuncer Değim, AA muhabirine, projeye uzun yıllar büyük emek harcadıklarını söyledi.
Hazırladıkları kuantum noktalarının bir nanometre (bir metrenin milyarda biri) civarında olduğunu belirten Değim, “O kadar küçük bir kristal ki neredeyse katı özelliği göstermiyor.” sözünü kullandı.
Değim, “kuantum noktası” tanımlamasına şöyle açıklık getirdi:
“Geometride kendisi olduğu halde rastgele bir alana sahip olmayan geometrik hal noktadır. Mesela ‘daire’ deseniz bir alanı, yüzeyi vardır lakin noktanın geometrik olarak hiçbir yüzeyi yoktur. Münasebetiyle bu o kadar küçük bir kristal ki ışığı yansıtacak bir yüzeyi bile yok. Bu kadar küçük olunca kuantum karakteri kazanıyor. Kuantumu ‘belirsizlik’ ve ‘aşırı yaramazlık’ diye tanım ediyorum. Bir ilacı kuantum formuna dönüştürdüğüm vakit çözünürlüğü, permeabilitesi, kan konsantrasyonu, tesiri her şeyi yükseliyor, yaramaz bir çocuk haline geliyor ve iddia edilemez, inanılmaz yeni tesirleri oluşuyor. Mesela sitrik asitten karbon kuantum noktası yaptığım vakit aslında daha evvel olmayan yeni antimikrobik tesirleri, yeni hücresel yetkileri ortaya çıkıyor. Biz bunları çalışıyoruz.”
Avusturya’dan davet
Daha evvel ilaçların oluşturulan kuantum noktalarına yüklendiğini, kendilerinin de ilaçların moleküllerinden kuantum noktası yapmayı başardığını söyleyen Değim, kelam konusu tekniğin kolay olduğunu ve yaklaşık 20 dakika sürdüğünü bildirdi.
Konuya ait hazırladıkları yayının baskı kademesinde olduğunu aktaran Değim, yayının kabul edilmesinin akabinde çalışmalarını anlatması için Avusturya’da bir toplantıya davet edildiğini lisana getirdi.
Değim, kuantum formuna dönüştürülen ilaçların daha düşük dozda kullanılmasına karşın tesirinin arttığını, enjeksiyona muadil ölçüde ağız yoluyla da kullanılabilen bu ilaçların kanser ve beyin dokularına yüksek oranda tesir ettiğini kaydetti.
Nanopartiküllerle 2007’den beri çalıştığını, kelam konusu projeyi ise 2017’de Biruni Üniversitesinde misyona başlamasının akabinde geliştirdiğini anlatan Değim, birçok projesinin TÜBİTAK dayanağı aldığını, birtakım öğrencilerinin de kuantum noktalarından hareketle yeni tedavi formları geliştirmeye çalıştığını söz etti.
“Önümüzdeki yüzyılın tedavisi”
Prof. Dr. Değim, proje kapsamındaki tedavi tekniğinin tıp dünyasına katkısına ait şunları söyledi:
“Aslında bu tedavi metodu önümüzdeki yüzyılın tedavisi. Bunun uzay eczacılığıyla ilgisi var. Zira uzaya daha düşük dozda ilaç götürmek istiyoruz. İlaçların kuantum formunu yaparak daha tesirli hallerini çok daha küçük dozlarda alabileceğim için uzaya çıkarmam gereken ilaç ölçüsü azalacak. O denli bir perspektifi de var ve mutlaka hücre içinde inanılmaz süratli tesirleri var. Olağanda geçemedikleri membranları kuantum formunda geçebiliyorlar. Kanser hücrelerine çok daha yüksek oranda lokalize oluyorlar, hatta floresan özellikte olduğu için kanser dokusunu ya da kanser hücrelerini floresan olarak görüntüleme imkanına da sahip oluyoruz. Şu anki tedavilerde görüntülemek için öbür, tedavi etmek için öbür bir şey kullanmanız lazım. Ancak ben kuantum noktası haline getirdiğimde onu aslında görebildiğim için hem görüntüleme hem tedavide kullanabilir hale getiriyorum.”
“En az 10 kat daha tesirli olduğunu gördük”
Kanser tedavisi için hayvanların tümörlü bölgelerinde çalıştıklarını belirten Değim, “Hücre kültüründe ve yaptığımız hayvan çalışmalarında kuantum formunun olağan formuna nazaran en az 10 kat daha tesirli olduğunu gördük, hatta kimilerinde çok daha fazla. Bu da dozunun 10 kat azalacağını gösteriyor.” dedi.
Bu çalışmalar için üniversitenin araştırma laboratuvarını ve imkanlarını kullandıklarının altını çizen Değim, araştırmada kullandıkları özel aygıtları ise TÜBİTAK projeleriyle aldıklarını ve bütün tahlilleri kendi imkanlarıyla yapabildiklerini vurguladı.
Prof. Dr. Değim, çok yakında beşerler üzerinde de klinik çalışmalar yapmayı amaçladıklarını, İrlanda’nın başşehri Dublin’de öğretim üyelerine bu bahiste çevrim içi seminer verdiğini ve aldıkları geri dönüşler sonucunda ortak çalışmalara başladıklarını aktardı.
Kafein ve salisilik asit molekülünden hazırlanan kuantum noktaları
Bilim dünyasına ilaçlardan kuantum noktası yapılabileceğini gösteren çalışmalarının birinci olduğunu belirten Değim, şöyle devam etti:
“Özellikle kafeinden, salisilik asit molekülünden hazırladığımız kuantum noktalarının yesyeni tesirlerini bekliyoruz. Kanser hücresine kafeinin tesirli olduğunu duymuş muydunuz? Aslında kafeinin çok daha tesirli olarak kanser hücrelerini hedeflediğini ve onların üzerinde antikanser tesiri olduğunu gösterdiğimiz bir çalışma bu. Benzeri formda sitrülin, olağanda besin desteği yahut vitamin şeklinde kullanılan bir ilaçtır lakin sitrülini kuantum formuna getirdiğimiz vakit kanseri önleyici bir özellik kazanıyor. Olağan bildiğimiz hücreleri öldüren çok kanser ilaçları yerine, bildiğimiz kafein üzere o kadar öldürücü olmayan ancak kanser hücresinin gelişimini engelleyen yeni kuşak ilaçlar yapmak yolundayız. Vatandaş çalışmamızı şöyle anlamalı, kahve içtiğimiz vakit bedenimize aldığımız kafeini ilaç molekülü haline dönüştürüp kanseri önleyen bir ilaç haline getirmeye çalışıyoruz. Patentli, milyonlarca lira vereceğiniz bir kanser ilacı yerine çok ucuz moleküllerden çok daha tesirli sonuçlar çıkarabilme peşindeyiz.”
“Hem teşhis hem tedavi etabında etkili”
Projenin yürütücülerinden Araştırma Vazifelisi Besa Bilakaya ise Prof. Dr. İsmail Tuncer Değim’in birinci TÜBİTAK takviyeli projesinde bursiyer öğrenci olarak çalıştığını, doktora tezini de karbon kuantum konusunda hazırladığını söyledi.
Farklı karbon kaynaklarının kanser hücrelerine gittiğini kanıtladıklarını tabir eden Bilakaya, “Kafein, sitrülin, iki farklı bor türevi ve salisilik asit olmak üzere beş karbon kaynağımız var. Bunlardan yola çıkarak kuantum noktaları eldesi yaptık. Bunların hücre görüntülemeleri, çeşitli toksisite testleri yapıldı. Proje takviyesiyle yeniden hayvan görüntülemeleri, hücre ölümlerinin farklı yollarla görüntülemesi ve testleri yapılıyor olacak. Bununla bir arada çalışmalarımızı ve doktora tezimi tamamlamış olacağım.” diye konuştu.
Bilakaya, projeye ait ayrıyeten şu bilgileri verdi:
“Bu aslında yeni kuşak bir tedavi metodu. Kuantum noktaları, son vakitlerde bilhassa bu alanda nano yapılarda çok daha yeni duyulmuş bir çalışma. Burada molekülün yapısını büsbütün değiştirmiyoruz. Tesiri bir nevi değişiyor lakin hedefimiz, onu çok daha küçük boyutlara getirmek, yani 10 nanometre ve altına getirip hücrelere daha kolay girmesini sağlamak. Beyin örneğini verebilirim burada. Kan beyin bariyerini aşamayan molekülün bu bariyeri aşmasını hedefliyoruz aslında. Esasen küçük molekül bunlar, hücrelere girişi kolay olduğu için daha küçük dozlarda, daha az ölçülerde daha büyük tesirler bekliyoruz. Projenin bir ayağını yapılan deneylerde bu halde gördük. Karbon kuantum noktalarıyla seçeceğimiz molekülden yola çıkarak hem teşhis hem de teşhisi bir arada yürütebiliriz. Bu durumda hem teşhis manasında birinci teşhis kısmında hem de kanserin başka evrelerindeki tedavi basamağında tesirli olacağını öngörüyoruz.”
Kaynak: Son Dakika
