TÜRKİYE’yi yasa boğan sarsıntılardan, bölgede yaşayan binlerce kronik böbrek yetmezliği hastası da etkilendi. 11 vilayette haftada üç gün aralıksız diyalize girmesi gereken 8 binden fazla hastanın yaklaşık bini, etraf vilayetlere transfer edilerek tedavileri bir gün bile aksatılmadan sürdürüldü. Sarsıntıda ezilme (crush) sendromu sonucu gelişebilen ve birkaç hafta da olsa diyaliz tedavisi gerektiren akut böbrek yetmezliği hadiselerinin ise ne kadarının kronik hasta olabileceği şimdi bilinmiyor. Türk Böbrek Vakfı Lideri Timur Erk, Sıhhat Bakanlığı’nın uyumunda, bölgeye 10 üniteli bir diyaliz merkezi kurmak üzere seferber olduklarını söylerken; İdare Şurası Üyesi ve Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever ise çocukların crush sendromu açısından erişkinlere nazaran daha avantajlı olduğunu ve bu nedenle böbrek yetmezliği tablosundan daha fazla korunduğunu vurguladı.
Kahramanmaraş merkezli büyük zelzele felaketinde binlerce vatandaş yaralanırken, bunlardan pek birden fazla da crush (ezilme) sendromu nedeniyle akut böbrek yetmezliğine girerek süreksiz diyaliz tedavisi görmek zorunda kaldı. 11 vilayette büyük hasar yaratan zelzelelerin akabinde bölgedeki diyaliz merkezlerinden de ziyan gören yerler oldu. Hiç orta vermeksizin haftada en az üç gün diyalize girmek zorunda olan kronik böbrek yetmezliği hastası depremzedelerin bir kısmı, diyaliz merkezleri de yıkıldığı ya da çalışamaz hale geldiği için etraf vilayetlere transfer edilmek zorunda kalındı. Birkaç gün hizmet veremeyen onlarca diyaliz merkezi, süratle tekrar çalışır hale getirildi ve tedavilerin kesintisiz sürdürülmesi sağlandı. Sıhhat Bakanlığı ve Türk Böbrek Vakfı (TBV), zelzelenin birinci gününden itibaren süratle koordine olarak depremzede diyaliz hastalarının tedavilerini de organize etti. TBV Lideri Timur Erk ile İdare Konseyi Üyesi Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever, bölgede zelzeleden etkilenen diyaliz hastalarının son durumu, yıkıma uğrayan diyaliz merkezleri nedeniyle binlerce hastanın nasıl koordine edildiği ve daha da kıymetlisi, zelzelede crush sendromu tesiriyle mevcut hastalara eklenen yeni diyaliz hastaları ile ilgili Demirören Haber Ajansı’na kıymetli açıklamalarda bulundu.
“BİN 200 YARALIDA AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ GELİŞTİ”
TBV, sarsıntı sonrası ‘crush (ezilme) sendromu’ yaşayan hastaların akut tedavisi için süreksiz kateter ile 2 bin seanslık diyaliz kiti bağışında bulundu. Timur Erk, bölgede yaşayan 8 bin civarında diyaliz hastası olduğunu ve bunların 7 bininin hala kendi merkezlerinde tedavilerine devam edebildiklerini kaydederek “Ancak bin civarı hastamız etraf vilayetlere nakledildi. Örneğin Diyarbakır’da 778 diyalize giren hasta varken, bu sayı sarsıntı sonrasında bin 250’ye; Adana’da bin 700 hasta varken 2 bine çıktı. Civarda daha müsait olan yerlere kaydırma oldu. Burada en kıymetli mevzu, daima dedik ya artık herkes öğrendi, crush sendromlu hastaların durumu. Şimdiye dek bin 600 civarında ezilme sendromu yaşamış hastamız bildirildi. Bu bin 600 hastanın da bin 200’ünde akut böbrek yetmezliği gelişmiş” dedi.
HASTALAR GERİ DÖNEBİLSİN DİYE 10 ÜNİTELİK MERKEZ AÇILACAKTürk Böbrek Vakfı olarak yaklaşık 500 hasta için çok önemli bir takviye verdiklerini de anlatan Timur Erk, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Koordinasyon merkezimizde 3 eleman gece gündüz çalıştı ve bölgedeki hastalarımıza hem ulaşım, hem de diyalize devam edebilme dayanağı sağladı. Lakin temel sorun, bu 11 vilayette hala diyalize devam eden 7 bine yakın hastamızın barınma, besin sorunu. Zira bu hastaların özel bir beslenmeye gereksinimleri var, diyetisyen dayanağına muhtaçlığı var, psikolog takviyesine muhtaçlığı var. Sıhhat Bakanlığı’na müracaatta bulunduk. Bize en fazla muhtaçlık gösterilen bölgede, o bin civarı etraf vilayetlere gitmiş hastaların tekrar geri dönüşünde diyaliz tedavilerini sağlamak üzere imkan yaratacağız. 10 üniteli bir diyaliz merkezi kurmak üzere seferber olduk.”
“ÇOCUKLAR DAHA YETERLİ KORUNUYOR”TBV İdare Heyeti Üyesi ve afet tıbbı konusunda dünyanın sayılı isimlerinden olan Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever ise crush sendromu nedeniyle akut böbrek yetmezliği gelişen hastaların hangi oranda kronik böbrek yetmezliğine evrildiğini şimdi bilemediklerini belirtti. Prof. Dr. Sever, “Ancak öbür nedenlere bağlı akut böbrek yetersizliğinden sonra bir kısım hastada bu sorun gelişebiliyor. O nedenle muhtemelen (yaralıların) kıymetli bir kısmında bu sorunun ortaya çıkabileceğini düşünüyoruz” dedi. Marmara sarsıntısı tecrübelerinin, çocukların crush sendromundan nispeten daha düzgün korunduğunu gösterdiğini vurgulayan Prof. Dr. Sever, şu bilgileri verdi: “Bunun da beklenen nedenleri ortasında, ömür üçgeni ismini verdiğimiz küçük aralıklarda, çocukların daha az travmaya maruz kalabilmiş olmaları. Zira çocukların beden yüzey alanları daha küçük, daha küçük alanlara sığabiliyorlar. Yetişkinlerin bu taraftan daha riskli olduğunu söyleyebiliriz.”
“ÜÇ HAFTA DİYALİZ GEREKEBİLİYOR”Crush sendromu sonrası akut böbrek yetmezliği tablosunun oluşmasında pek çok sistem olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Sever, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Çok sayıda sistem var böbreklerin yetersizliğe girmesine yol açan. En kıymetlisi, dolaşan kan hacmindeki azalma. Bunun da temel nedeni, ezilmiş olan kasların içerisine hasta enkazdan çıkartıldıktan sonra fazla ölçüde sıvı hamle ediyor. Kompartman sendromu dediğimiz bir tablo gelişiyor ve bu (kas) kompartmanlarının içerisinde 4 ila 10 litreye kadar sıvı birikebiliyor. Dolaşan kan hacmi azaldığı için böbreklerde bir kansızlık kelam konusu oluyor, bu da yetmezliğe yol açabiliyor. Bir de ezilen kaslardan açığa çıkan miyoglobin isimli bir protein var. Bu protein, hem direkt böbreklerde tahribat yapabiliyor, hem de böbrek tüpleri içerisinde bir ekip tıkanmalara yol açabiliyor. Hasta bu tablolar sonrası ne kadar müddet diyaliz takviyesine gereksinim duyar yahut ne kadar müddet idrarı azalabilir? Bu müddet ortalama 1 ila 3 hafta ortasında değişir. Nadiren bu olay bir aya kadar uzayabiliyor.”
Görüntü dökümü: -Timur Erk röp-Prof. Dr. Mehmet Şükrü Sever röp
-Genel ve ayrıntı imgeler
– İstanbul
Kaynak: Son Dakika
