İsrail halkı, Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin yargının yetkilerini kısıtlayan ve iktidarın hakimiyetini artıran yasal düzenlemeleri konusunda fikir ayrılığı yaşıyor.
Hükümet, attığı adımları “yargının başka erkler üzerindeki tahakkümünü azaltmak için gerekli reformlar” diye savunurken, muhalefetse yapılacak değişiklikleri “yürütmenin yargının üzerinde, meclis çoğunluğunun da yasama üzerinde” denetim kurmasını sağlayacak, “demokrasi darbesi” biçiminde tanımlıyor. İktidarın, yargıdaki düzenlemelerin yasama süreçlerini ilerletmesi kamuoyunda ağır biçimde tartışılıyor.
Vatandaşların kimileri yargı düzenlemesi konusunda hükümete takviye çıkarken, kimileri ise muhalefetin yanında yer alıyor. Halkın bir kesiti ise ülkeyi karışıklığa götürdüğü gerekçesiyle hem hükümeti hem de muhalefeti suçluyor.
Yargının yasama üzerinde kontrolünün sonlandırılması, yargıç atamaları üzerinde hükümet denetimi, yüksek mahkemenin yürütme kararlarını bozma yetkisinin kaldırılması ve bakanlıklardaki hukuk müsteşarlarının siyasilerce atanması olarak dört değişiklik hükümetin yargı düzenlemesinde öne çıkıyor.
“Bunlar ıslahat değil, isyan ve darbe”
İsrailli Micky Hova, yargı düzenlemesine ait, “Benim katı bir görüşüm var. Sanırım, sahiden İsrail’i eleştirme vakti. Demokrasinin savunulmasını desteklemeliyiz. Sivil hakları ve azınlıkların haklarını koruyan Yüksek Mahkemenin yanında olmalıyız.” dedi.
Yargı düzenlemesine karşı şovlara dayanak daveti yapan 48 yaşındaki Hova, “Mahkemeye saldırmak, kendi kendini yok etmek üzere bir şey. Hasebiyle, demokrasiyi savunmak için şovlar düzenlemeli ve elimizden geleni yapmalıyız.” diye konuştu.
Hova, İsrail’in geleceğinden telaşlı olduğunu belirterek, “Umarım, işler daha da ileri gitmez ve sivil şovlar demokrasiye yönelik bu darbeyi durdurmada istenilen etkiyi yaratmayı başarır.” değerlendirmesinde bulundu.
İktidar ile muhalefet ortasındaki sorunların tahliline ait Hova, “Bir tahlilin olması gerekir, öteki alternatif yok. Şayet bir tahlile ulaşılmazsa, İsrail’in temellerini yıkmış olursunuz.” yorumunu yaptı.
Hova, hükümetin yargı düzenlemesini “Bunlar ıslahat değil, isyan ve darbe” biçiminde niteledi.
“Duruşumuzu tabir etmekten korkmamamız gerekiyor”
Doğu Kudüs’teki Pisgat Ze’ev yerleşim ünitesinde yaşayan 29 yaşındaki Behor İsrail ise “Yöneticiler yönetmeli ve korkmamalı” diyerek, hükümete yargı düzenlemesi için takviyesini vurguladı.
İsrail’in “güvenlik korkusuyla” yaşadığını savunan Ze’ev, “Dünyanın hakkımızda ne diyeceğinden endişelenmemize gerek yok fakat vatandaşları önemsememiz gerekiyor. Duruşumuzu söz etmekten korkmamamız gerekiyor.” formunda konuştu.
Hükümetten muhafaza isteyen İsrail, “Benim görüşüm, hükümetimizin daha güçlü olması ve dış dünyadan korkmaması tarafında. En güçlü olmalı ve bizi muhafazalı. Benim için kıymetli olan şey nasıl yaşadığım ve işlerin nasıl yürümesi gerektiğidir.” sözlerini kullandı.
“İsrail hükümetini takdir ediyorum fakat maddeyi değiştirme biçimini desteklemiyorum”
Batı Kudüs’te Yahudilik dini eğitimi alan ABD-İsrail ikili vatandaşı Morsha Sachs da “İsrail hükümetini takdir ediyorum lakin maddeyi değiştirme biçimini desteklemiyorum.” dedi.
Yargı düzenlemesine ait Sachs, “Hükümetin geçirmeye çalıştığı kapsamlı yasal değişiklikler için büyük bir çoğunluğa muhtaçlığı var. (120 üyelik mecliste) 64 oyluk kolay bir çoğunluk bence kâfi değil.” değerlendirmesini yaptı.
Sachs, İsrail’in geleceğine ait telaşlı olup olmadığı sorusuna, “Pek telaşlı değilim. Bence İsrail ayakta kalacak ve herkes, bu ülkede yaşama fırsatına sahip bir Yahudi olmaktan gurur duyuyor. Bence sonsuza dek burada yaşayacağız.” halinde karşılık verdi.
“Yazık, ülkeyi bölüyor”
Batı Kudüs sakini Elad Shmuel, hem ortalarında eski Başbakan Yair Lapid ve eski Savunma Bakanı Benny Gantz’ın da bulunduğu protestolara öncülük eden muhalefeti hem de hükümeti amaç aldı.
Shmuel, muhalefet için “Lapid ve Gantz, İsrail devletini yıkmak istiyorlar, bir Yahudi devleti yahut Yahudilikle alakalı bir şey istemiyorlar. Onların İsrail için makus olduklarını düşünüyorum.” kelamlarını sarf etti.
Hükümeti destekleyip desteklemediğine ait Elad Shmuel, “Bibi’yi (Netanyahu) uygun olmadığı için desteklemiyorum, Netanyahu’dan daha güzellere sahip olduğumuzu düşünüyorum.” diye konuştu.
Shmuel, İsrail’in geleceğine ait, “Herkes bizim tek bir ülke olduğumuzu ve birbirimizle savaşmadığımızı biliyor.” sözünü kullandı.
Jonathan Kiman da iktidar ile muhalefet ortasında yaşananlar için “Yazık, ülkeyi bölüyor.” yorumunda bulundu. Kutuplaşmanın sona ermesi gerektiğini belirten Kiman, “Sanırım bu sefer işler daha da önemli bir hal aldı. Birçok insan bu üslup şeylere karşı, bu durumun değişmesini ve olduğu üzere yaşamaya devam etmek istiyor, umarım en yeterlisi olur.” formunda konuştu.
Netanyahu hükümetinin tartışmalı “yargı reformu”
İsrail Adalet Bakanı Yariv Levin, 5 Ocak’ta Yüksek Mahkemenin yetkilerini sonlandıran, yargının, yargıçların seçimi üzerindeki tesirini azaltan bir yasa planladıklarını duyurmuştu.
İsrail’in en yüksek yargı mercisi Yüksek Mahkeme’nin, Meclisin çıkardığı kanunları bozma yetkisinin elinden alınması, iktidarın yargıç atamalarında kelam sahibi olması üzere yargının yetkilerini azaltan bir dizi adım İsrail kamuoyunda ağır tartışmalara yol açmıştı.
İsrail Başsavcısı Gali Baharav-Miara, hükümetin yargı düzenlemesine karşı itirazlarını yazılı olarak iletmiş, tasalarının “güçler ayrılığı, yargının bağımsızlığı ve ferdî hakların korunması”nın bozulması üzerinde toplandığını paylaşmıştı.
İsrail’de 2 aydan uzun müddettir başta Tel Aviv olmak üzere ülke genelinde on binlerce İsrailli hükümetin yargı düzenlemelerine karşı kitlesel protesto şovları gerçekleştiriyor.
İsrail polisi, son devirde bilhassa Tel Aviv’de “sivil itaatsizlik eylemleri” davetiyle düzenlenen kitlesel protestolarda yolları kapatan birtakım göstericilere karşı, cop, ses bombası, atlı birlikler ve TOMA’dan sıkılan pis kokulu suyla müdahale etmişti.
Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, hükümetin yargı düzenlemesinde uzlaşının “yakın” olduğunu belirtmiş lakin muhalefet önderleri, iktidarın yasama sürecini durdurmadan müzakereleri reddettiklerini açıklamıştı.
-Tartışma orduya sıçradı
Yargı düzenlemesine karşı İsrail ordusu içinden gelen reaksiyonlar, yargı düzenlemesi konusunda hükümete karşı baskıyı yeni bir boyuta taşımıştı.
Orduda vazife yapan 37 yedek savaş pilotu, 5 Mart’ta yaptıkları açıklamayla, yargının yetkilerini kısıtlayan yasa teklifine reaksiyon gayesiyle 8 Mart’taki eğitime katılmayacaklarını bildirmişti.
Aynı formda, İsrail ordusu siber kuvvetlerine bağlı ortalarında albay, yarbay ve tümgenerallerin de yer aldığı 150 kadar işçi, yargı düzenlemesi durdurulmazsa bir sonraki eğitimlere katılmayacaklarını duyurmuştu.
Buna karşılık Başbakan Netanyahu ise yedek askerlerin kararına reaksiyon göstererek ordudaki talimlere katılmayı reddetmelerinin “varoluşsal tehdit” oluşturduğunu söylemişti
Netanyahu, “Bu toplumda protestoya yer var, fikir ayrılıklarına yer var lakin misyonu reddetmeye yer yok.” diye konuşmuştu.
İsrail ordusundaki farklı kuvvet ve birliklerden birtakım yedek askerler de birebir nedenle eğitimlere katılmayacakları istikametinde açıklamalar yapmıştı.
İsrail’de Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesine karşı protesto hareketi perşembe ülke genelinde yolların kapatılması, tren seferlerinin durdurulması üzere günlük hayatı aksatacak “sivil itaatsizlik eylemleri” daveti yapıyor.
Kaynak: Son Dakika
