Almanya’da kısmen çok sağcı olarak sınıflandırılan AfD, siyasi açıdan tecrit edilmiş durumda. Meğer Avrupa’nın birçok ülkesinde benzeri partiler iktidarda.Almanya’nın iç istihbarat kurumu olan Federal Anayasayı Müdafaa Teşkilatı’nın “kesin olarak çok sağcı” formunda sınıflandırdığı Almanya için Alternatif (AfD) partisi, başka siyasi partilerce dışlanıyor. Hatta partinin kapatılması gerektiğini savunan siyasetçiler bile var. Avrupa’nın birçok ülkesinde ise benzeri çizgideki partiler kıymetli siyasi roller üstleniyor.
Hollanda: Partij voor de Vrijheid (Özgürlük Partisi)
Geert Wilders’in Özgürlük Partisi (PVV), göç siyasetlerinde gereğince sert olunmadığı gerekçesiyle koalisyonu bozdu. “Mutlak iltica yasağı istiyoruz. Her iltica başvurusu sonda reddedilmeli,” diyen Wilders, ülkenin “çöküşüne” ortak olmak istemediklerini sav ediyor. Bu gelişmenin akabinde ülkede sonbaharda erken seçim yapılacak.
Son seçimlerden birinci çıkan PVV, radikal telaffuzları nedeniyle koalisyon ortaklarınca dışlandı. Başbakanlık koltuğuna ise bağımsız Dick Schoof oturdu. Wilders, yegane parti üyesi olduğu PVV’de tam yetkiye sahip; adayları ve programı kendisi belirliyor. İslam zıddı telaffuzlarının yanı sıra, iklim müdafaa ve AB aksisi tavırlarıyla da dikkat çekiyor.
Polonya: Prawo i Sprawiedliwosc (Hukuk ve Adalet – PiS)
2023 seçimlerini kaybeden PiS, yeniden de Cumhurbaşkanlığı üzerinden tesirini sürdürüyor. Mayıs 2025’te yapılan seçimleri PiS’in desteklediği Karol Nawrocki, az farkla kazandı. Nawrocki, seçim kampanyasında Almanya ve AB aykırısı bildiriler verdi.
PiS, AB fonlarına bağımlı olduğu için Brüksel karşısında temkinli davranıyor. Ukrayna’ya dayanak ve NATO ile iş birliği konusunda ise net bir duruş sergiliyor. Göç siyasetlerinde ise Avrupa’daki öteki sağ partilerle paralel bir sertliği benimsiyor. Toplumsal bahislerde ise Katolik Kilisesi’yle uyumlu; kürtaj ve eşcinsel evliliklere karşı.
Macaristan: Fidesz (Macar Yurttaş Birliği)
Fidesz, Avrupa’nın en başarılı aşırı sağ partisi olarak öne çıkıyor. 2010’dan bu yana aralıksız iktidarda olan Viktor Orban liderliğindeki parti, 1988’de liberal bir hareket olarak kuruldu. 2015’te Almanya’nın sığınmacı kabul siyasetine karşı çıkan Orban, çizgisini besbelli biçimde sağa kaydırdı.
Fidesz, “illiberal demokrasi” (kısmi ya da düşük yoğunluklu) anlayışını savunuyor, Batı’yı kültürel olarak tehdit altında görüyor, öte yandan AB tesirini ise sınırlamak istiyor. Öteki misal partilerden farklı olarak insan kaynaklı iklim değişikliğini tehdit olarak kabul ediyor. Ukrayna savaşı sürerken Rusya ile yakın temasını sürdüren Orban, Putin’e siyasi olarak da yakın duruyor.
Bu ortada Viktor Orban’ın Museviler ve İsrail konusundaki tavrı ise çelişkili. Bir yandan yıllardır Macar kökenli ABD’li Yahudi iş insanı George Soros’u daima maksat gösterip, öcüleştiriken, öte yandan İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve İsrail hükümetinin Avrupa’daki en büyük destekçilerinden
Slovakya: Smer – Slovenská sociálna demokracia (Yön Toplumsal Demokrasi)
Başbakan Robert Fico’nun kurduğu Smer partisi, isminde toplumsal demokrasi geçse de çok sağda konumlanıyor. Göç aykırısı telaffuzlarıyla dikkat çeken Fico, 2016’da “İslam Slovakya’da yeri olmayan bir dindir” demişti.
Fico, Putin üzere Ukraynalıları “Nazi ve faşist” olarak nitelendiriyor ve Moskova’nın savaşını NATO ile ABD’nin kışkırttığını savunuyor. 2023 seçim zaferinin akabinde Ukrayna’ya silah yardımını durduran Slovakya lideri Rusya’ya yönelik AB yaptırımlarını da “işlevsiz ve zararlı” olarak tanımlıyor ve karşı çıkıyor.
İspanya: Vox
Santiago Abascal liderliğindeki Vox, 2013’te kurulduktan sonra 2019’da oylarını yüzde 15’e kadar yükseltti. Şu anda ülkenin üçüncü büyük partisi pozisyonunda olmasına karşın bir türlü hükümete dahil olamadı. Muhafazakar Halk Partisi ile iş birliği arayışları sonuçsuz kaldı ve hükümeti yeniden Sosyalist Pedro Sánchez kurdu.
Vox’un temel gündemi, özerk bölgelerin yetkilerini geri almak ve İspanya’yı merkezi bir devlet haline getirmek. Göç ve İslam aksisi söylemlerinde tarihi göndermeler kullanılıyor; Abascal sık sık “Reconquista” (Yeniden Fetih) daveti yapıyor. Vox, şubat ayında Madrid’de “Avrupa’yı Tekrar Büyük Yap” başlıklı aktiflik düzenledi ve orada Orban ve Le Pen üzere isimleri de ağırladı.
Danimarka: Dansk Folkeparti (Danimarka Halk Partisi)
Danimarka Halk Partisi 1995’te kuruldu, 2000’li yıllarda globalleşme, AB ve göç aykırısı tavrı ve refah devleti yanlısı çizgisiyle merkez sağ hükümetleri destekledi. Bu süreçte iltica yasalarında sertleşmeyi sağladı.
Ancak 2019’dan itibaren Toplumsal Demokratlar bu sert siyasetleri benimseyince, Halk Partisi’nin etkisi azaldı. 2022 seçimlerinde yalnızca yüzde 2,6 oy aldı. Danimarka’nın mevcut göç siyaseti, Avrupa’nın en katı uygulamaları ortasında yer alıyor.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?
Kaynak: Son Dakika
