Avrupa Biliği (AB) dışişleri bakanları İsrail‘le bağlantıları bir kere daha masaya yatırmak için bir ortaya geliyorlar.
Bugünkü toplantının başkalarından farkı ise tartışmanın Avrupa Dış Bağlantılar Servisi’nin (EEAS) hazırladığı bir rapora dayalı olarak yapılacak olması.
AB Dışişleri ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas’ın başında bulunduğu EEAS, İsrail‘in Paydaşlık Muahedesi’ni ihlal edip etmediğine dair bir gözden geçirme raporu hazırladı.
Değerlendirmeden, İsrail‘in, AB ile İştirak Mutabakatı’nı insan hakları temelinde ihlal ettiğine dair göstergeler olduğu sonucu çıktı.
AB ile İsrail ortasındaki Paydaşlık Mutabakatı taraflar ortasında siyasi diyaloğun çerçevesinden ticarete kadar ilgileri geniş yelpazede düzenleyen bir içeriğe sahip.
Gözden geçirme talebi mayısta Hollanda’dan gelmiş ve AB’nin 27 üyesinden 17’sinin takviyesini almıştı.
Raporda hangi vurgular var?
Raporda, Gazze‘ye yönelik insani yardımların engellenmesi, yerinden edilmeler, hastane ve sıhhat tesislerine yönelik ataklar, çok sayıda can kaybına yol açan ataklar ve hesap verebilirlilk eksikliği üzere bahislere yer veriliyor.
Yerleşimcilerin uyguladığı şiddet dâhil olmak üzere Batı Şeria’daki durum da evrakta değinilen bahisler ortasında yer alıyor.
Raporda, “Bağımsız memleketler arası kurumlar tarafından yapılan değerlendirmeler temelinde İsrail’in, AB-İsrail İştirak Mutabakatı’nın 2. hususu kapsamındaki insan hakları yükümlülüklerini ihlal ettiğine dair işaretler bulunmaktadır” deniliyor.
Bu hususa nazaran münasebetlerin, insan haklarına ve demokratik unsurlara hürmet temelinde olması, bu prensiplerin iç ve milletlerarası siyasetlere rehberlik etmesi ve bu mutabakatın temel bir ögesini oluşturması gerekiyor.
Sekiz sayfalık EEAS dokümanında, Gazze‘deki kitlesel can kayıpları eleştirildi.
“Sivillerin daha evvel görülmemiş seviyede öldürülmesi ve yaralanmasının” yanı sıra hastanelere yönelik akınlar ve bölge nüfusunun tahminen yüzde 90’ının yerlerinden edilmesi de evrakta yer aldı.
Raporda, “İsrail’in besin, ilaç, tıbbi materyal ve öteki hayati materyallerin sağlanmasına yönelik devam eden kısıtlamaları, ilgili bölgede bulunan Gazze nüfusunun tamamını etkilemektedir” denildi.
Rapor görmezden gelinebilir mi?
Üye ülkelerin EEAS’ın gözden geçirme raporu doğrultusunda hareket etme zaruriliği yok.
Mevcut konjonktür dikkate alındığında evrakın büsbütün görmezden gelinmesi ise pek mümkün değil.
Bu durum bilhassa siyasi açıdan epeyce güç.
Kallas, bugün bakanları rapordaki bulgular konusunda bilgilendirecek ve bundan sonraki adımlar için nabız tutacak.
Somut karar için takvim var mı?
Kallas’ın bugün bakanları bilgilendirdikten sonra, 26-27 Haziran’da Brüksel’de yapılacak AB Tepesi’nde de üye ülke başkanlarını bilgilendirmesi bekleniyor.
Bu evreden sonra Kallas’ın, hazırlanan evrak temel alınarak, bağlantıların geleceğine yönelik ne cins adımlar atabileceği konusunda somut teklifler hazırlaması öngörülüyor.
Konunun temmuzda tekrar AB dışişleri bakanlarının önüne gelmesi kuvvetle mümkün.
Sürece ait belirlenmiş ayrıntılı bir takvim ise yok.
Yaptırım kararı mümkün mı?
AB’de İsrail’e yönelik tenkitler son periyotta besbelli halde yükseldi.
Bununla birlikte hâlâ bir konsensüs kelam konusu değil.
Bazı ülkeler Paydaşlık Mutabakatı’nın büsbütün, kimileri ise kısmen askıya alınmasını istiyor.
İsrail’e silah ambargosuna kadar varan yaptırımlar uygulanmasını talep eden ülkelere rastlamak da mümkün.
Bir öbür küme ise irtibat ve tesir kanallarının açık kalması gerektiğini savunarak bu tarafta bir adıma karşı çıkıyor.
Yaptırımlar için oybirliği gerekiyor. Bu da İsrail’e karşı bu tarafta adım atılması ihtimalini bir oldukça düşürüyor.
Ortaklık Mutabakatı’nın siyasi kısmını askıya almak için de oybirliği gerekiyor.
Ticari kısma yönelik atılım yapılması için ise nitelikli çoğunluk kâfi.
Bu nedenle kimi ülkelerin eforları mutabakatın ticaret boyutu üzerinde ağırlaşmış durumda.
BBC Türkçe’ye bilgi veren bir diplomat, sorulması gereken sorunun ‘kaç ülkenin her şey olağanmış üzere davranmayı sürdürüeceği’ olduğunu söz etti.
Rapora karşın adım atılmasını engelleyen ülkelerin bu konumlarını gerekçelendirmeleri gerekecek.
İran saldırısı etkiledi mi?
AB ülkelerinin bundan sonra ne yapılacağı konusunda ortak görüşe sahip olmadığı bir ortamda İsrail’in İran’a yönelik saldırısının durumu daha karmaşık hale getirdiği yorumları yapılıyor.
Bazı ülkelerin iki ülke ortasındaki çatışma sürdüğü sürece İsrail’e karşı durum alma konusunda çok istekli olmayabilecekleri bedellendiriliyor.
Gazze ve İran hususları birbirinden başka olsa da birtakım üye ülkelerin İsrail aleyhine adım atarak İran’a takviye veriyormuş üzere gözükmek istemedikleri kulislerde lisana getirilen ögeler ortasında.
İsrailli kaynaklar, raporu tek taraflı buluyor ve “AB’nin İsrail’e karşı uyguladığı ikili standartlara örnek teşkil eden bir evrak olduğu” tezini işliyor.
Kaynak: Haberler.com
