Hava sıcaklıklarının yükselmesiyle birlikte kene olaylarındaki artış dikkati çekerken uzmanlar, son yıllarda iklim değişikliğinin yanı sıra habitatlardaki bozulmanın da buna yol açtığını belirtiyor.
AA muhabirinin derlediği bilgiye nazaran, yaz aylarına girilmesiyle birlikte hava sıcaklıklarındaki ani yükselişler, bilhassa birtakım yerlerde kene ısırması hadiselerini artırdı. Kimi kentlerde ölümlere neden olan bu sıkıntıya karşı devletin ilgili kurum ve kuruluşları çalışmalarını ağırlaştırdı.
Keneyle biyolojik çaba teknikleri kapsamında, tabiata keklikler salındı. Bu yılın sonuna kadar 36 bin 250’si keklik, 9 bini sülün olmak üzere toplam 45 bin 250 kanatlı yaban hayvanının üretilerek tabiata bırakılması hedefleniyor.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Müdafaa Kısmı Öğretim Üyesi ve Moleküler Entomoloji (MOLEN) Laboratuvarı Yöneticisi Prof. Dr. Umut Toprak, AA muhabirine, kene popülasyonunun artışındaki en değerli sebebin, iklim değişikliği olduğunu söyledi.
Özellikle sıcaklık değişimleri ve ani yükselişlerin, kenelerin hem üremesini artırdığını hem de yumurta periyotlarıyla genç devirlerinin daha süratli gelişmesine yol açtığını vurgulayan Toprak, bunun sonucunda popülasyonlarla çok daha fazla karşılaşıldığını bildirdi.
“Doğru planlama ehemmiyet arz ediyor”
Toprak, bu durumun ekolojik istikrarın bozulmasıyla alakalı bir bilgi olarak kabul edilebileceğine dikkati çekerek şöyle devam etti:
“Tek başına yalnızca bu bilgiye bakarak biz büsbütün doğal istikrarın, ekolojik istikrarın bozulduğu sonucuna varamayız. Doğal yaşama alanlarını, ormanları maalesef yok ediyoruz. Bu durum, habitatların bozulmasına bağlı olarak, o habitatların doğal sakinleriyle daha fazla müsabaka durumunu karşımıza çıkarıyor.”
Doğal yaşama bölgelerinin, yeşil alanların korunmasının değer taşıdığını vurgulayan Toprak, kelam konusu alanlarda yapılaşmanın olmaması gerektiğini anlattı.
Toprak, “Kırsal ile kent ortasındaki bu geçiş alanlarının hakikat planlanması çok kıymet arz ediyor. Bu formda habitatların korunmasına bağlı olarak dengeyi bir ölçü daha düzeltebiliriz diye düşünüyorum.” tabirlerini kullandı.
“Bacak sayısı temel ayrım noktası”
Kene ve başka böceklerin eklem bacaklılar sınıfında bulunmasından ötürü birtakım benzerliklerinin bulunduğunu ve vakit zaman bu durumun baş karışıklığına yol açtığını belirten Toprak, şöyle konuştu:
“Ergin bir böcekte biz 3 çift bacak görürken ergin bir kenede yahut gençlik periyodunda 4 çift bacak görürüz. Bacak sayısının farklı olması, buradaki temel ayrım parametrelerinden biridir. Böceklerde anten görürüz fakat kenelerde anten görmeyiz. Keneye baktığımızda daha homojen ve daha yassı olduğunu görüyoruz ancak böceklerde baş, göğüs ve karın kısmını, üç farklı bölge biçiminde daha net görürüz. Son olarak kenenin daha yavaş hareket ettiğini gözlemliyoruz.”
Toprak, iklim değişikliklerine bağlı olarak olağanda olmayan tiplerin de muhakkak bölgelere yayılabildiği bilgisini vererek “Yani yeni bir çeşidin ülke dışından girmesinden fazla, belirli alanlarla özelleşen cinslerin daha geniş alanlarda yayılması kelam konusu. Cins farklılaşmasına bu türlü bakmak daha mantıklı olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
“Ekoloji farkındalığının aktarılmasında fayda var”
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Entomoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Özkan da kene olaylarındaki artışın en değerli nedeninin, sıcaklık yükselişi olduğunu bildirdi.
Kenelerin eklem bacaklılar kümesine ilişkin bir canlı olduğunu vurgulayan Özkan, bu canlıların beden ısısının etrafa nazaran değiştiğini ve sıcaklıktaki 1-2 santigrat derece artışların popülasyonu 2-3 kat artırabildiğini söyledi.
Özkan, bugünlerde sıcaklık artışının fark edilir seviyede olduğunu hatırlatarak “Bu da kenelerin harika çoğalmasına neden olurken birçok canlının sayılarında artışlar görüldü. Panik yapmadan, ekoloji bilgisiyle bunlar çözülebilir.” dedi.
Kene dışında yılanların da kentlerde görülmesine ait şikayetler geldiğini lisana getiren Özkan, bu durumun yaşanmasında, ekolojik istikrarın bozulmasının tesirinin bulunduğunu anlattı. Özkan, ekolojik istikrarın bozulmasının birçok nedeni olduğuna dikkati çekerek şunları kaydetti:
“Çarpık kentleşme, ömür alanlarının ve tarım alanlarının endüstrileşmesi biyolojik çeşitliliği tehdit etmektedir. Kalıcı tahlil için ekoloji farkındalığı 7’den 70’e hepimize gerekli. Ekolojik dengeyi anlamadan, biyolojik çeşitliliği anlamadan, besin güvenliğini anlamadan, sürdürülebilir ekonomik bir ömür sürme talihimiz yok. Bilhassa anaokullarından başlayarak bu ekoloji farkındalığının herkese aktarılmasında yarar olduğunu düşünüyorum.”
“Her eklem bacaklı kene değil”
Ekoloji farkındalığı ve biyolojik çeşitlilik konusunda birikim olmadığı için panik yaşandığını tabir eden Özkan, insanların bütün eklem bacaklıları kene sanıp bilinçsizce uğraş ettiğini bildirdi.
Özkan, kene ile öteki böcekler ortasında kıymetli farklılıklar bulunduğuna dikkati çekerek şu bilgiyi verdi:
“Böceklerin en değerli özelliği altı bacaklı olması, kenelerin ise sekiz bacağı vardır. Böceklerde anten bulunur, kenelerde bulunmaz. Hasebiyle bu türlü ayrım yapabiliriz. Keneler böcekler kümesiyle kıyaslandığında çok küçük bir kümesi oluştururlar. Hasebiyle her eklem bacaklı bir kene değil. İnsanların bu canlılara karşı gereksiz yere ilaçlama yapması, çevreyi, biyolojik çeşitliliği ve insan sıhhatini tehdit etmektedir.”
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına neden olan kene cinslerinin bitkisel üretime de rastgele bir ziyanı bulunmadığını vurgulayan Özkan, üreticilerin kene paniğiyle ilaçlama yapıp çevreyi kirletmemelerini önerdiklerini kelamlarına ekledi.
Kaynak: Son Dakika
