Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri, ABD’nin yüksek gümrük vergilerinden kısmen muaf tutuldu. Bu iki Körfez ülkesi artık yüksek teknoloji merkezi olma maksadında.”Made in Saudi Arabia” ( Suudi Arabistan Malı): ABD Başkanı Donald Trump, Çin ve öbür Asya ülkelerinden ithal edilen mallara yüksek gümrük vergileri uyguladığından beri bu ibare, bölgede giderek daha fazla taraftar buluyor.
“Suudi Anonim Şirketi: Arap Krallığı’nın Kar ve Güç Peşinde Koşuşu” (Saudi, Inc.: The Arabian Kingdom’s Pursuit of Profit and Power) başlıklı 2018 tarihli kitabın muharriri tarihçi Ellen Wald, “Middle East Eye” isimli internet sitesinde geçen Nisan ayında verdiği demeçte ” Suudi Arabistan‘ın ABD’nin gereksinim duyduğu eserlerin üreticisi olarak Çin’in yerini almaya çalışması gerektiği” tespitinde bulunmuştu.
Aslında Körfez ülkeleri uygun bir pozisyonda: Çin, Vietnam ve Tayland üzere öteki ülkeler Trump’ın yüksek gümrük artışları nedeniyle zayıflarken Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) dahil olmak üzere Körfez ülkelerinin birçoklarına yalnızca yüzde 10’luk gümrük vergisi artırımı uygulandı.
Ortadoğu’daki yeni kilit ülkeler
Hem Suudi Arabistan hem de BAE, halihazırda ekonomilerini petrolden bağımsız hale getirmeye çalışıyor. Bu nedenle bilhassa yüksek teknoloji kesimi temeline dayalı çağdaş bir imalat sanayine odaklanıyorlar. BAE, bu kapsamda “300 Milyar Operasyonu” isimli bir teşebbüs başlattı. Bu operasyonla mahallî sanayi kesiminin ulusal gelire katkısının 300 milyar BAE dirhemine (72 milyar euro) çıkarılması hedefleniyor.
Suudi Arabistan ise “Vizyon 2030” ile mahallî üretim ve endüstriyi geliştirmek istiyor.
Basında çıkan haberlere nazaran, ortalarında ABD’li Dell ve HP markalarının da bulunduğu dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinden kimileri, Suudi Arabistan’da yeni fabrikalar için yer arıyor. Çinli Lenovo şirketi Suudi Arabistan’da bilgisayar ve sunucu montajı için bir fabrika kuruyor ve yaklaşık 100 milyar dolar (88 milyar euro) pahasındaki Suudi devlet takviyeli Alat şirketi de endüstriyel robotik alanında Japon SoftBank Group ile birlikte çalışıyor.
Sektör kaynakları, Suudilerin ayrıyeten Apple’ın iPhone’ları için değerli bir tedarikçi olan Çinli Foxconn şirketinin yanı sıra Dell üzere şirketler için bilgisayar ve bilgisayar modülleri üreten Tayvanlı Quanta şirketine de teklif götürdüğü tabir ediyor.
Avantaj ve dezavantajlar
Katar merkezli Global Münasebetler Ortadoğu Kurulu’ndan (ME Council) Az Kabbani, “Suudi Arabistan üzere ülkeler, kendilerini yüksek gümrük tarifelerinden kaçmak ya da orjinal ortamlarındaki meçhullüğü azaltmak isteyen şirketler için merkez olarak konumlandırabilir” diyor.
DW’ye konuşan Kabbani’ye nazaran Suudi Arabistan, bu gelişmeye katkıda bulunabilecek pek çok özelliğe sahip:
“Ülke, petrol dahil, bol ölçüde doğal kaynağa ve büyük bir iç pazara sahip. Ayrıyeten merkezi bir pozisyonda yer alması nedeniyle Asya, Afrika ve Avrupa ortasında bir köprü misyonu görüyor. Hükümet ayrıyeten ekonomiyi çeşitlendirme uğraşlarını da destekliyor. Ülke, epey gelişmiş bir altyapıya da sahip. Hükümet, her maharet seviyesinden işgücü göçmeninin ülkeye girmesine müsaade vermeye de oldukça istekli.”
Ancak potansiyel dezavantajların da uzun bir listesi var. ME Council’in bir başka bölge uzmanı Frederic Schneider, en önemli aksilikleri şöyle sıralıyor:
“Mevcut imalat sanayi nispeten az gelişmiş durumda ve büyük ölçüde petrol ve gaz sanayisi ile ilgili kesimlerle sonlu. Şayet Suudiler, yüksek teknolojili imalat alanında kelam sahibi olmak istiyorlarsa Çin, Güney Kore, Tayvan, Japonya, Almanya ve İsviçre üzere ülkelerle de rekabet etmek zorunda kalacaklar. Daha kolay teknolojili dallarda ise Malezya, Endonezya ve Vietnam’la rekabet ediyorlar.”
Elbette meseleler bununla sonlu değil. Örneğin, evvel muhafazakar bir yapıya sahip olan Körfez toplumlarında giderek daha fazla yabancının çalışıyor olması, kültürel tansiyonlara yol açıyor. Bölge ayrıyeten iklim değişikliği nedeniyle dünyanın öbür bölgelerinden daha süratli ısınıyor. İran ve ABD ortasındaki üzere bir dizi jeopolitik çatışma da bölge geneli için değerli bir risk teşkil ediyor.
Olası bir ticaret savaşı tehlikesi
Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri hükümetleri, büyük bir süratle yeni fabrikalar inşa ediyor ve bunun sonucunda petrolle ilgisi olmayan ekonomik faaliyetler her yıl ulusal gelire daha fazla katkı sağlıyor. Lakin yüksek memleketler arası gümrük tarifeleri ve muhtemel bir ticaret savaşı tüm ilerlemeyi tehlikeye atabilir.
Körfez ülkeleri, düşük petrol fiyatları nedeniyle tezli planlarını gerçekleştirmek için paralarının tükenmesi tehlikesiyle karşı karşıya. Bu nedenle Suudi Arabistan’da vergiler arttı. ME Council’den Frederic Schneider, bu durumun özel ekonomik bölgelerin maliyet avantajını tehlikeye atabileceğini söylüyor. Buna ek olarak, global ekonomik yavaşlamanın, petrol fiyatlarının daha da düşmesine neden olması ve bölgenin lojistik merkezi rolünü olumsuz etkilemesi de olası.
DW Türkçe’ye manisiz nasıl ulaşabilirim?
Kaynak: Haberler.com
