(ANKARA)- Bağımsız fikir kuruluşu Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün yayınladığı ” Türkiye‘nin İcra ve İflas Raporu”, krizin boyutunu gözler önüne serdi. Rapora nazaran Türkiye‘de her beş şirketten biri fiilen iflas etti, artan kobi kredileri enflasyon karşısında ezilince finansmana erişim düştü, icra evraklarında ise rekor kırıldı.
İcra ve iflas bilgilerine ait Toplum Çalışmaları Enstitüsü tarafından hazırlanan raporda yer alan datalar, Türkiye‘de giderek derinleşen ekonomik buhranın tesirlerini gün yüzüne çıkardı. Hukuk ve Adalet Siyasetleri Yöneticisi Dr. Yavuz Selim Günay’ın hazırladığı ‘ Türkiye‘nin İcra ve İflas Raporu’na nazaran pek çok şirket fiilen iflas etmiş olmasına karşın, bu durumu resmen ilan etmeksizin faaliyetlerini minimum düzeyde sürdürerek ‘zombi şirket’ niteliği kazandı. Şirketler elde ettikleri karlarla faaliyetlerini sürdüremiyor olsa da yine finansman, düşük faiz yahut kamu takviyesi üzere dayanaklarla iflastan kurtuldu.
Her 5 şirketten biri zombi şirket
Raporda, Türkiye‘de süregelen yüksek enflasyon, kredi daralması ve gerçek bölümdeki karlılık erozyonu üzere etkenler göz önüne alındığında, mevcut durumda zombi şirket oranının yüzde 20 düzeylerine yaklaştığı görüldü. Bilgiler, Türkiye‘de neredeyse her 5 şirketten birinin faaliyetlerini organik olarak değil, daima ziyan, borçlanma ve yapay hayat takviyeleri ile (teşvikler, sübvansiyonlar, düşük faizli krediler vb.) devam ettirdiğini ortaya koydu. Öte yandan Türkiye, IMF’nin 2023 tarihli “The Rise of the Walking Dead: Zombie Firms Around the World” raporuna nazaran ülkeler bazında halka açık olmayan şirketler ortasında zombi şirket oranlarında yüzde 13 ile hala birinci sırada yer alıyor.
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna nazaran Türkiye‘de zombi şirketlerin artışı finansal istikrar açısından da değerli bir tehdit oluşturuyor. Bilhassa son periyotta devam eden yüksek faiz, KOBİ’ler (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) açısından uygulanan vergi ve teşvik siyasetleri üzere birçok sebeple bu şirketlerin oranı gün geçtikçe artıyor.
Artan kobi kredileri enflasyona ezildi, finansmana erişim düştü
Raporda dikkat çeken bir öbür bilgi ise KOBİ kredisi kullanım oranları oldu. Buna nazaran, Türkiye‘de işletmelerin finansmana erişimi artmış üzere gözükse de gerçek borçlanma kapasitelerinin zayıfladığı ortaya çıktı. Ocak 2023-Mayıs 2025 ortasındaki yaklaşık 2,5 yıllık mühlet içerinde kullanılan KOBİ kredisi oranı yaklaşık yüzde 120 oranında artış gösterdi. Lakin birebir devir içerisinde kümülatif enflasyon yaklaşık olarak yüzde 240 hesaplandığı için, fiyatlar ortalama olarak 3,4 katına çıkarken KOBİ kredilerindeki artış sırf 2,2 kat seviyesinde kaldı. Rapor, kullanılan KOBİ kredisi hacminin nominal olarak artmasına karşın gerçek manada daraldığını, yani enflasyonun çok gerisinde kaldığını ortaya koydu.
İcra dosyalarıdna rekor kırıldı
Raporda ayrıyeten, Türkiye‘de icra ve iflas dairelerindeki belge sayısı da yer aldı. İcra ve iflas dairelerine gelen toplam evrak sayısının 2015’te yaklaşık 26,2 milyon seviyesindeyken, 2023’te 38,3 milyon ile tepe yaptı, 2024’te ise 32,7 milyon düzeyine geriledi. Öte yandan Adalet Bakanlığı verilerine göre icra ve iflas dairelerinde bir belgenin ortalama süreç müddeti 2023 yılında 582 gün iken, 2024 yılında bu mühlet 918 güne çıktı. Kelam konusu yüzde 57’lik artış, sistemdeki yavaşlamanın ciddiyetini de ortaya koydu.
Ekonomik hatalar artışta
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna nazaran Türkiye nüfusu dikkate alındığında, 2024 yılında her 14 şahıstan biri ekonomik kabahatlerle bağlantılandı. Mal varlığına karşı kabahatler kapsamında yürütülen ceza soruşturmalarına ait evrak, kabahat ve kuşkulu sayıları incelendiğinde, son yıllarda istikrarlı bir artış eğilimi gözlemlendi Adalet Bakanlığı verilerine göre 2022 yılında mal varlığına karşı cürümler kapsamında süreç yapılan kuşkulu sayısı 5 milyon 845 bin 634, 2023 yılında 5 milyon 864 bin 585, 2024 yılında 6.- milyon 44 bin 908 düzeyine ulaştı. Birebir devirde evrak sayısı, 4 milyon 673 bin 836’dan 4 bin 882 bin 291’e; cürüm sayısı, 8 bn 65 bin 237’den 8 bin 966 bin 686’ya yükseldi.
Kaynak: Haberler.com
