Pera Müzesi’nin kuruluşunun 20. yılına özel hazırladığı “Sıradışı Minas: Kütahya Çini ve Seramiklerinde Esin ve Yeniliğin Hikayesi” standı, sanatseverlerle buluştu.
Pera Müzesi’nde açılan, çini üretiminin sırf klâsik tekniklerle değil, periyodun toplumsal ve kültürel dinamikleriyle nasıl biçimlendiğinin de görülebildiği stantta, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kütahya Çini ve Seramikleri Koleksiyonu’ndan eserler sergileniyor.
Kütahya çini ve seramik sanatına farklı bir gözle yaklaşmanın hedeflendiği koleksiyon standında, 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl başında üretim yapan Kütahyalı seramik ustası Minas Avramidis’in kıssası ve üretimleri izleyiciye sunuluyor.
Sergi, figürlü anlatımlar, kompozisyonlar ve yapıtlarla sanatkarın özgün dünyasına kapı ortalarken, çiniciliğe sırf teknik değil, duygusal ve kültürel bağlamlardan da bakış sunmayı amaçlıyor.
“Ustaları merkeze almak istedim”
AA muhabirine konuşan küratör ve koleksiyon sorumlusu Yavuz Selim Güler, stant hazırlıklarına 1,5 yıl evvel başladıklarını belirterek, “Bu çalışmanın temelinde, 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başındaki Kütahyalı çini ve seramik ustalarının Kütahya çiniciliğine getirdiği yeniliğe odaklanmak istedim. Bunun için de bir mikro tarih çalışması yaparak Minas Avramidis ve onun şaheserlerinden olan genel kıssası tasviri tabakları merkeze alarak bir kurgu oluşturdum. Kurguyu oluştururken bu yapıtın imal sürecini anlatmak istedim.” dedi.
“Kütahya çinisi nedir?” sorusuna karşılık bulmaya çalıştığını anlatan Güler, “Kütahya’yı ayırt eden şeyler, renkleri, formları, kullanılan gereç ve bezemeler. Bunların ötesinde ise ustalar da burada ön plana çıkıyor. Ustaları merkeze almak istedim. O ustaların, yaşanan olaylar, göçler sonrasında Kudüs, Selanik ve Atina’da birbirlerinden uzakta olsalar bile çinicilik geleneğini devam ettirdiklerini referans vermek istedim. Bunu da ‘Paralel Dünyalar’ isimli bir kısımda anlattım.” sözlerini kullandı.
“Geleneksel üretim çok az atölyede yapılıyor”
Güler, stant araştırmalarında akademik danışmanların da yer aldığını lisana getirerek, şöyle devam etti:
“Biri Yunanistan’da koleksiyoner ve araştırmacı Dinos Kogias, oburu ise akademisyen Filiz Yenişehirlioğlu. Katalog çalışmamıza da makaleleriyle katkıda bulundular. Katalog makaleleri standın her kısmına referans veriyor. Koleksiyonumuzda 588 eser bulunuyor. Bu koleksiyondan da bir seçki yaptık ve 54 yapıtı sergiliyoruz. Bunlardan 37’si birinci kere sergileniyor ve yapıtların farklı kümeleri bulunuyor. Kahve için kullanılan fincanlar, zarflar, kiliselerde kullanılan ibrikler, buhurdanlar, askı süsleri üzere çeşitli farklı nesneler görebiliyoruz.”
Türkiye’de çiniciliğin klasik sistemlerden çıkıp biraz daha çağdaş prosedürlerle yapılan bir zanaat haline geldiğini söyleyen Güler, şunları kaydetti:
“Geleneksel üretim çok az atölyede yapılıyor. Ben biraz geçmişte nasıl klâsik metotlarla çinicilik yapıldığını bu stantta göstermek istedim. Bu kurguyu oluştururken de günümüzde kaybolmaya yüz tutmuş bu zanaatların geçmişte nasıl yaşadıklarını göstermek istedim. 18. yüzyılın başında bir altın çağı yaşanmıştı lakin 19. yüzyılın sonunda çinicilik tekrar canlanmaya çalışırken, kaybolmaya yüz tutmuş bir zanaattı. Ekonomik şartlar nedeniyle çok para getirmiyordu ve çok sonlu bir üretim vardı, ta ki Osmanlı yapılarının onarımı sırasında çiniye gereksinim duyulana kadar.”
Sergide ayrıyeten vakfa bağışlanan Sotiris Christidis’in taşbaskıları ile Minas Avramidis’in bu kaynaklardan esinle ürettiği Genovefa serisi, birinci kere bir ortada sergileniyor. Usta-çırak bağları, üretim teknikleri, esin kaynakları ve memleketler arası tesirlerin ele alındığı seçkiyle, Kütahya, Atina, Selanik ve Kudüs’e uzanan ustalık mirasının iştirakçilere sunulması planlanıyor.
Avramidis’in üretimleri üzerinden gelenek ve hayal gücünün buluştuğu zanaat serüvenine odaklanan stant, kalıcı olarak Pera Müzesi’nde görülebilecek.
Kaynak: Son Dakika
